Σήμερα η Αυτοδιοίκηση καλείται να αναλάβει νέους ρόλους πολιτικούς, κοινωνικούς, αναπτυξιακούς, πολιτισμικούς. Να συμβάλλει στην υπέρβαση της γενικότερης κρίσης της κοινωνίας, στηρίζοντας τους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή, συμμετέχοντας στις αναγκαίες κοινωνικές αλλαγές. Τομείς όπως η παιδεία, η κοινωνική πολιτική, η προστασία του περιβάλλοντος, η προστασία και ενημέρωση του καταναλωτή, η ένταξη των μεταναστών και προσφύγων στις τοπικές κοινωνίες, ο πολιτισμός και ο τουρισμός, αλλά και ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης πρέπει να περιληφθούν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, στις στοχευμένες δράσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Η πορεία διαμέσου των χρόνων

Η ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών και η ευημερία των ανθρώπων τους υπήρξε διαχρονικά μέλημα του ΑΚΕΛ. Στα χρόνια της αποικιοκρατίας, το έργο των ανθρώπων της Αριστεράς στις Τοπικές Αρχές είχε αποφασιστική συμβολή στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων και στην καθιέρωση και εμπέδωση του θεσμού.

Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 το Κόμμα μας πρωτοστάτησε για την κατάργηση του διοριστικού συστήματος και τον εκσυγχρονισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτό σηματοδότησε μια νέα εποχή για τον θεσμό και έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη ενός πολυσχιδούς έργου που άγγιξε όλες τις πτυχές της ζωής των τοπικών κοινωνιών. Δυστυχώς, ο κατακερματισμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το ξεπερασμένο νομοθετικό πλαίσιο, ο συγκεντρωτισμός και οι πολιτικές λιτότητας, η ανομοιομορφία και οι ανισότητες μεταξύ Δήμων και Κοινοτήτων, ακόμα και περιστατικά διαφθοράς και διαπλοκής, οδήγησαν στην απαξίωση και υποβάθμιση του θεσμού και στην αδυναμία του, σε αρκετές περιπτώσεις, να ανταποκριθεί στα βασικά του καθήκοντα.

Περισσότερο από τρεις δεκαετίες μετά, το Κόμμα μας βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για μεταρρύθμιση και παραπέρα εκσυγχρονισμό του θεσμού. Το ΑΚΕΛ διεκδίκησε μια σύγχρονη, προοδευτική μεταρρύθμιση, που θα έδινε ώθηση στον θεσμό και στις τοπικές κοινωνίες, μέσω μιας ευρείας ανακατανομής της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, προς όφελος των πολιτών. Η μεταρρύθμιση ήταν και παραμένει για το ΑΚΕΛ μέσο για την απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων των τοπικών κοινωνιών και για την απαλλαγή τους από τις στρεβλώσεις ενός αντιπαραγωγικού και συγκεντρωτικού κράτους. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε.

 

Οι νέες προκλήσεις

Σήμερα η Αυτοδιοίκηση καλείται να αναλάβει νέους ρόλους πολιτικούς, κοινωνικούς, αναπτυξιακούς, πολιτισμικούς. Να συμβάλλει στην υπέρβαση της γενικότερης κρίσης της κοινωνίας, στηρίζοντας τους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή, συμμετέχοντας στις αναγκαίες κοινωνικές αλλαγές. Τομείς όπως η παιδεία, η κοινωνική πολιτική, η προστασία του περιβάλλοντος, η προστασία και ενημέρωση του καταναλωτή, η ένταξη των μεταναστών και προσφύγων στις τοπικές κοινωνίες, ο πολιτισμός και ο τουρισμός, αλλά και ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης πρέπει να περιληφθούν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, στις στοχευμένες δράσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης.

 

Δέκα Άξονες

Ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών 2024 αναπτύξαμε τη στρατηγική του προγράμματος μας σε δέκα κύριους άξονες, διακριτούς αλλά και αλληλοσυμπληρούμενους που, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, αφορούν κάθε Δήμο και Κοινότητα.

 

1. Εκσυγχρονισμός (οι τίτλοι για τους άξονες να ξεχωρίζουν γραφιστικά πχ ο αριθμός να είναι με έντονο χρώμα και πιο μεγάλος από τα γράμματα;)

Μια σύγχρονη πόλη/κοινότητα έχει ανάγκη από αποτελεσματικές και σύγχρονες υπηρεσίες, που δεν θα ταλαιπωρούν τον πολίτη και θα λειτουργούν απλά και φιλικά. Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να αντιμετωπιστούν προβλήματα και αγκυλώσεις, η πεπαλαιωμένη δομή και η υποστελέχωση, η ανυπαρξία διοικητικής υποστήριξης των μικρότερων δήμων και κοινοτήτων, η προβληματική ή ανύπαρκτη ψηφιοποίηση, η απουσία πρότυπων διαδικασιών, οι αλληλεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες.

Θέλουμε «Έξυπνες Πόλεις» που θα επωφελούνται από τις ευκαιρίες συμμετοχής στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Θέλουμε μια νέα μορφή εξουσία που θα τη χαρακτηρίζει η χρηστή διοίκηση, ο έλεγχος και η λογοδοσία.

Θέλουμε, ταυτόχρονα, αυτοδιοικητικούς οργανισμούς που θα διασφαλίσουν τον δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα των υπηρεσιών τους, ενισχύοντας και αναβαθμίζοντας συνεχώς τους μηχανισμούς παραγωγής και παροχής των υπηρεσιών αυτών.

 

2. Ισόρροπη ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή

Τα κράτη με υψηλό βαθμό ανάπτυξης είναι εκείνα που έχουν προχωρήσει επιτυχημένα σε αποκεντρωμένες δομές. Η αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας μας. Μπορεί και πρέπει να συμμετέχει στο σχεδιασμό και προγραμματισμό της ανάπτυξης και να λειτουργεί ως φορέας υλοποίησης έργων και δράσεων προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.

Ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός κοινωνικής συνοχής, που να περιλαμβάνει ένα σύγχρονο χωροταξικό-πολεοδομικό σχεδιασμό αλλά όχι μόνο, είναι απαραίτητος προκειμένου να απολαμβάνουν όλες οι περιοχές ένα αποδεκτό επίπεδο σύγχρονων συνθηκών διαβίωσης. Η αναπτυξιακή αυτή διαδικασία θα πρέπει να προωθηθεί στη βάση της αρχής της επικουρικότητας, με την άμεση και ουσιαστική δηλαδή συμμετοχή των τοπικών αρχών και των πολιτών.

 

3. Οικονομική ανάπτυξη

Η οικονομική ενδυνάμωση των τοπικών αρχών δεν μπορεί να εξαντλείται στην όποια κρατική χορηγία. Χρειάζονται συνέργειες, η αξιοποίηση νέων χρηματοδοτικών πηγών αλλά και η ορθολογική διαχείριση των διαθέσιμων οικονομικών πόρων. Αξιοποιώντας και τις νέες αρμοδιότητες τους, οι τοπικές αρχές θα πρέπει να δώσουν έμφαση π.χ. στην ορθολογική διαχείριση των παραλιών και τη στήριξη της τουριστικής ανάπτυξης αξιοποιώντας και νέες μορφές αειφόρου τουρισμού.

Είναι γνωστό ότι δήμοι και κοινότητες υλοποιούν αναπτυξιακά έργα αξιοποιώντας, κυρίως, τις δυνατότητες των ευρωπαϊκών πόρων. Για να διευρυνθεί, όμως αυτή η δυνατότητα και να καλύψει τις πιο αδύναμες αυτοδιοικητικές οντότητες θα πρέπει να δημιουργηθούν ευρύτεροι υποστηρικτικοί μηχανισμοί.

 

4. Ψηφιακή αυτοδιοίκηση

Σε πολλές περιπτώσεις, η έμφαση δίνεται ακόμα στην απλή πληροφόρηση και στην ηλεκτρονική υποβολή αιτημάτων και όχι στην πλήρη ηλεκτρονική διεκπεραίωση. Η καλύτερη στελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών, η ψηφιοποίηση αρχείων και διαδικασιών, η προώθηση ενός πλήρους συστήματος ηλεκτρονικής υποβολής αιτήσεων είναι βήματα που πρέπει να γίνουν τάχιστα. Σημαντική, βέβαια, προϋπόθεση είναι ταυτόχρονα η προώθηση της διαλειτουργικότητας των πολλών διαφορετικών συστημάτων του ευρύτερου Δημοσίου.

Στη διαδικασία αυτή οι τοπικές αρχές πρέπει, ταυτόχρονα, να παίρνουν μέτρα ώστε να μην αφήνονται στο περιθώριο τα άτομα που δεν έχουν ψηφιακή παιδεία ή πρόσβαση στα εργαλεία αυτά.

 

5. Κοινωνική Πολιτική

Τα τελευταία χρόνια η ζήτηση για παρεμβάσεις της τοπικής πολιτικής σε ζητήματα κοινωνικής πρόνοιας και στέγης γίνεται ολοένα και πιο έντονη. Οι τοπικές αρχές μπορούν να εξελιχθούν στον βασικό μοχλό κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής καλύπτοντας κενά και αδυναμίες του κεντρικού κράτους. Δεν χρειαζόμαστε μόνο ένα δίχτυ ασφαλείας που θα περιορίζει εκ των υστέρων τις κοινωνικές απώλειες αλλά μια σύγχρονη αντίληψη για μηχανισμούς αλληλεγγύης, κοινωνικής προστασίας και στήριξης.

Ο άξονας αυτός αναφέρεται σε μια πόλη που γνοιάζεται και μεριμνά για τους ανθρώπους της. Μια πόλη στην οποία μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα, το παιδί έχει φροντίδα και προστασία, οι νέοι έχουν ευκαιρίες δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου τους, η οικογένεια έχει στήριξη, ο ηλικιωμένος αντιμετωπίζεται με σεβασμό, το άτομο με αναπηρία έχει ευκαιρίες δημιουργικής ένταξης στην κοινωνική ζωή, ο μετανάστης νιώθει μέρος της τοπικής κοινωνίας.

 

6. Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη

Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να αποτελέσει υπόδειγμα εφαρμογής αειφορικών πολιτικών και πρακτικών αφού έχει εκ της φύσης της και των αρμοδιοτήτων της προνομιακή θέση για την πράσινη μετάβαση, την τοπική οικονομία και την προώθηση μιας αειφόρου ανάπτυξης. Μπορεί και πρέπει να αναλάβει δράσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, πιο αποδοτικό δημόσιο φωτισμό, προώθηση των ΑΠΕ και των Ενεργειακών Κοινοτήτων.

Ταυτόχρονα, έχει την ευθύνη ανάπτυξης του αστικού πρασίνου με τη δημιουργία πάρκων που επιτελούν και σημαντικό κοινωνικό ρόλο ως χώροι συνάθροισης και δράσης και την ανάπτυξη δενδροστοιχιών που προσθέτουν στο τοπικό πράσινο και συμβάλλουν στη δημιουργία ευνοϊκού μικροκλίματος και μπορεί να συμβάλει στην ευημερία των ζώων.

 

7. Βιώσιμη κινητικότητα

Η κυκλοφοριακή συμφόρηση εξελίσσεται σε γάγγραινα για τα αστικά κέντρα. Εξίσου προβληματική όμως είναι σε πολλές περιπτώσεις η έλλειψη χώρων στάθμευσης, η απουσία πεζοδρομίων, η ελλιπής προσβασιμότητα, η ουσιαστική αξιοποίηση μέσων εναλλακτικής διακίνησης.

Όσο σημαντικό ρόλο έχει στην αντιμετώπιση του προβλήματος ο σύγχρονος χωροταξικός σχεδιασμός και ο σεβασμός των προνοιών του άλλο τόσο σημαντική είναι η κατασκευή πεζοδρομίων που θα δώσουν τη δυνατότητα στους πεζούς να περπατούν με ασφάλεια, η γενικευμένη προώθηση μέτρων προσβασιμότητας που θα διευκολύνουν τη διακίνηση των ατόμων με αναπηρία, η προώθηση ποδηλατόδρομων, η διευκόλυνση της χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς.

 

8. Ανθεκτικότητα των πόλεων/κοινοτήτων και δημόσια υγεία

Η δημιουργία αισθήματος ασφάλειας στην τοπική κοινωνία που ζει κάποιος είναι συνάρτηση πολλών δράσεων. Από την καθαριότητα του δημόσιου χώρου και τα υγειονομικά μέτρα σε ανοιχτούς χώρους και υποστατικά μέχρι την ουσιαστική συμβολή των τοπικών αρχών σε περιπτώσεις κινητοποίησης για την αντιμετώπιση φυσικών ή άλλων καταστροφών.

Είναι απαραίτητη η προώθηση αντιπλημμυρικών έργων, η αποφασιστική αντιμετώπιση του προβλήματος των επικίνδυνων οικοδομών, η βελτίωση του οδικού φωτισμού κ.α. Για το σκοπό αυτό απαιτείται ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου και των διαδικασιών, η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και των υποδομών αλλά και η ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας.

 

9. Πολιτισμός - Αθλητισμός

Η ύπαρξη χώρων αναψυχής, αθλητικής και πολιτιστικής δραστηριότητας είναι παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων μιας περιοχής.

Πρέπει να είναι στόχος των τοπικών αρχών η διεύρυνση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, η ενθάρρυνση πολιτιστικών ομάδων και φορέων της πόλης και τοπικών αθλητικών σωματείων που αποτελούν πρωτογενή κύτταρα αθλητικής δημιουργίας. Καθοριστικής σημασίας χαρακτηριστικά αυτών των δράσεων είναι η προσβασιμότητα, η συμπερίληψη, η αποκέντρωση των πολιτιστικών και αθλητικών χώρων, η προσφορά δυνατοτήτων έκφρασης, δημιουργίας και ψυχαγωγίας σε όλους. Η αξιοποίηση του θεσμού του «Ανοιχτού Σχολείου» και η δημιουργία υποδομών προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν να έχουν καθοριστική συμβολή.

 

10. Συμμετοχή

Η τοπική αυτοδιοίκηση, ως θεσμός συμμετοχικός, συμβάλλει στην ανακατανομή και στον έλεγχο της εξουσίας. Για να το πετύχει αυτό, πρέπει να στηρίζεται στη συμμετοχή και στην κινητοποίηση των ανθρώπων, να τους υπηρετεί, να τους δίνει θέση και ουσιαστικό ρόλο στα δημοτικά δρώμενα. Απαιτείται λοιπόν:

• Καθιέρωση θεσμών και προώθηση νέων πρακτικών μέσω των οποίων οι πολίτες θα παρεμβαίνουν άμεσα στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους.
• Πλήρης διαφάνεια και ενημέρωση των πολιτών.
• Διασφάλιση της ευρύτερης δυνατής συμμετοχή δημοτών και φορέων σε αποτελεσματικούς μηχανισμούς διαβούλευσης.

Προς αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντική η καθιέρωση ανοιχτών και δημοκρατικών διαδικασιών δημόσιας διαβούλευσης, η θεσμοθέτηση των Συνοικιακών Συνελεύσεων, η αξιοποίηση των τοπικών δημοψηφισμάτων για μεγάλης σημασίας ζητήματα.

 

Οι Εκλογές της 9^ης Ιουνίου 2024

Το να περιορίζεσαι στη διαχείριση των προβλημάτων είναι ένα. Εκείνο που κάνει τη διαφορά είναι ν’ ανοίγεις δρόμους, να δοκιμάζεις ιδέες και πρακτικές, να κάνεις τους πολίτες συμμέτοχους.

Συνηθίζεται να λέγεται από κάποιους ότι τα προβλήματα στον τομέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δεν έχουν χρώμα. Αυτό είναι σωστό. Οι λύσεις όμως επανειλημμένα έχει αποδειχθεί ότι έχουν χρώμα και αυτό καθορίζεται από το ποιους υπηρετούν οι λύσεις, ποιων τα συμφέροντα εξυπηρετούν: των πολλών ή των λίγων προνομιούχων; Της κοινωνίας ή των κατεστημένων; Της προόδου ή της συντήρησης;

Στην αντίληψη του ΑΚΕΛ, Τοπική Αυτοδιοίκηση σημαίνει πρωτοβουλία. Σημαίνει δημοκρατική λειτουργία που ξεκινά από τα κάτω με επίκεντρο τον άνθρωπο. Σημαίνει κοινωνική και πολιτική διεργασία που μπορεί ν’ ανοίξει νέους δρόμους για τους δήμους και τις κοινότητες, για τον τόπο και την κοινωνία.

Τομέας Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κ.Ε. ΑΚΕΛ