(Το συγκεκριμένο άρθρο γράφτηκε από τον τότε Γ.Γ. της ΕΔΟΝ, Δημήτρη Χριστόφια, ως απάντηση σε μια κριτική που ασκείτο στο ΑΚΕΛ για την στάση του απέναντι στην ΕΟΚΑ και τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Το πλήρες άρθρο είναι πολύ μεγαλύτερης έκτασης από το απόσπασμα που παρατίθεται και εκτείνεται πέραν από ιδεολογική, και σε ιστορική προσέγγιση του ζητήματος.)
[…]
Η βάση για τον καθορισμό της στάσης του ΑΚΕΛ
Μήπως όμως το ΑΚΕΛ καθόρισε την στάση του έναντι της ένοπλης μορφής πάλης ενάντια στην αποικιοκρατία γιατί ΑΡΧΗΓΟΣ της ΕΟΚΑ ήταν ο κουμμουνιστικοφάγος φασίστας Γρίβας; Ή μήπως γιατί τόσον ο Γρίβας, όσο και αυτοί που προηγήθηκαν της ΕΟΚΑ (ΕΜΑΚ βλ. άρθρο Μ. Πέρδιου «Χαραυγή» 19.6.79( δεν θεωρούσαν του κομμουνιστές άξιους να πολεμήσουν τους Άγγλους αποικιστές; Ασφαλώς όχι. Αυτό δεν ήταν και δεν μπορούσε να ήταν ούτε το μοναδικό μα προπάντων ούτε το κύριο κριτήριο στον καθορισμό της θέσης του Κόμματος έναντι της μορφής αγώνα που χρησιμοποίησε η ΕΟΚΑ. Αν υποστηρίζαμε κάτι τέτοιο θα έλεγε κάποιος ότι το ΑΚΕΛ θα μπορούσε κάλλιστα να κάμει το δικό του αντάρτικο και να πολεμήσει με μεγαλύτερη συνέπεια τους αποικιοκράτες. Στην τέτοια περίπτωση το επιχείρημα μας για τον κίνδυνο εμφυλίου πολέμου, παρά το γεγονός ότι τέτοιος κίνδυνος ήταν πραγματικός θα ήταν το μοναδικό και ίσως να μην ήταν και πλήρως πειστικό. Η ουσία της όλης υπόθεσης, βρίσκεται κάπου αλλού. Στην ίδια τη ζωή. Την αντικειμενική πραγματικότητα. Στις συνθήκες της Κύπρου. Στις συνθήκες που όποιος δεν τις λαμβάνει υπόψιν, όποιον ενεργά αντίθετα μ’ αυτές τον τιμωρούν αδυσώπητα κι ας έχει τις καλύτερες, τις πιο αγαθές και αγνές προθέσεις.
Να πού στηρίχτηκε ο ΑΚΕΛ στον καθορισμό της στρατηγικής και της ταχτικής του και των μορφών πάλης που υπάγονται στην ταχτική και που δεν είναι αυτοσκοπός, για την επιτυχία των στρατηγικών στόχων του λαού μας.
Και πάλιν για την στρατηγική και ταχτική
Θα μιλήσουμε και πάλιν για το μέρος εκείνο της Μαρξιστικής – Λενινιστικής διδασκαλίας που ονομάζεται στην στρατηγική – ταχτική και την δημιουργική εφαρμογή του στην πράξη όχι γιατί προσπαθούμε να πείσουμε την ηγεσία της ΕΔΕΚ που ούτε αναγνωρίζει μα πολύ περισσότερο με την πολιτική της αναθεματίζει καθημερινά τον Μαρξισμό. Θα ασχοληθούμε σύντομα με το θέμα αυτό γιατί πιστεύουμε πως υπάρχουν απλά μέλη της ΕΔΕΚ που δεν συμβιβάζονται με τις διακηρύξεις του αρχηγού ότι δημιουργεί δική του θεωρία για τον σοσιαλισμό, προωθεί γραμμή έξω από δεσμεύσεις και ορολογίες που συγχύζουν, ότι ψάχνει για τον τρίτο δρόμο και προσπαθούν να αναζητήσουν εξηγήσεις για τα κοινωνικά φαινόμενα από την Μαρξιστική Λενινιστική κοσμοθεωρία. Ας μας επιτραπεί μια μικρή παρένθεση. Πρέπει να παραδεχτούμε πως είναι τρομερά μεγάλη τιμή για την Κύπρο που γέννησε τέτοιο γιό ο οποίος στο τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνας και όταν το ένα τρίτο του πλανήτη μας οικοδομεί τον σοσιαλισμό του Μάρξ, του Ένγκελς και του Λένιν, που δημιουργεί την θεωρία του Κυπριακού σοσιαλισμού. Παρ’ όλα αυτά πρέπει να προειδοποιήσουμε πως τέτοιες απόπειρες επιχείρησαν στην διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα ο Μπερστάιν, ο Κάουτσκι, ο Τρότσκι, ο Μάο, ο Μαρκούζε και πολλοί σοσιαλδημοκράτες της Διεθνούς του Βίλλυ Μπράντ της Γόλτα Μέγιες και του κ. Λυσσαρίδη που η ιστορία και η ζωή αδισώπητες όπως είναι πάντα τους καταδίκασαν με την βοήθεια της εργατικής τάξης στην αφάνεια και τους ίδιους και τις θεωρίες τους.
Φύγαμε όπως από το θέμα. Επανερχόμαστε στην στρατηγική και την ταχτική.
Ο ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ΛΕΝΙΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑΧΤΙΚΗ
Για την επιτυχή έκβαση της πάλης του κόμματος της εργατικής τάξης, συγκεκριμένου κινήματος ή ακόμα ολόκληρου του λαού σε ένα ιστορικό στάδιο, σοβαρή προϋπόθεση, ακρογωνιαίο λίθο θα λέγαμε αποτελεί ο καθορισμός ορθής στρατηγικής και τακτικής.
Όταν κανείς αναφέρεται στην στρατηγική του κόμματος ή ολόκληρου του κινήματος, έχει υπόψη του κατά κανόνα τη βασική πολιτική γραμμή για ένα ολόκληρο ιστορικό στάδιο, γραμμή που αποσκοπεί στην εκπλήρωση του βασικού στόχου του δοσμένου σταδίου. Στον τομέα της στρατηγικής υπάγονται ο υπολογισμός του συσχετισμού και της διάταξης των ταξικών δυνάμεων στο εσωτερικό της χώρας, στον περίγυρο της και στον παγκόσμιο στίβο, ο καθορισμός της κατεύθυνσης του κυρίου πλήγματος, ο καθορισμός των βασικών συμμάχων της εργατικής τάξης.
Η τακτική απορρέει από την στρατηγική, υποτάσσεται σ’ αυτή αποβλέπει στη λύση των τρεχόντων καθηκόντων του κινήματος και γι’ αυτό είναι περισσότερο ευλύγιστη. Στη σφαίρα της τακτικής υπάγονται ο καθορισμός της τρέχουσας πολιτικής του κόμματος στη δοσμένη συγκεκριμένη κατάσταση, ο υπολογισμός των αλλαγών στο συσχετισμό των ταξικών δυνάμεων, η εκλογή των μορφών και των μεθόδων πάλης και η χρησιμοποίηση τέτοιων συνθημάτων που ν’ αντιστοιχούν στις συγκεκριμένες αντικειμενικές συνθήκες και να εξασφαλίζουν κατά τον καλύτερο τρόπο την επίτευξη των στρατηγικών καθηκόντων.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΑΧΤΙΚΗΣ
Ο Μαρξισμός – Λενινισμός διδάσκει ότι για τον καθορισμό της στρατηγικής και της ταχτικής είναι αναγκαίο να παίρνεται υπόψη η διάταξη των δυνάμεων στον διεθνή χώρο, να παίρνουνται υπόψη όλες οι δυνάμεις, οι ομάδες, τα κόμματα, οι τάξεις και οι μάζες που δρουν μέσα στη δοσμένη χώρα και όχι απλώς να καθορίζεται η πολιτική με βάση μόνο τις επιθυμίες και τις αντιλήψεις, το βαθμό συνειδητότητας και διάθεσης για αγώνα μιας μόνο ομάδας ή ενός μόνο κόμματος.
«Η ταχτική – έγραφε ο Λένιν – πρέπει να χαραχτεί πάνω σε έναν ψύχραιμο υπολογισμό όλων των ταξικών δυνάμεων στο δοσμένο κράτος (και στα κράτη που το περικυκλώνουν και σ’ όλα τα κράτη σε παγκόσμια κλίμακα) και επίσης της πείρας του επαναστατικού κινήματος». Λένιν Διαλεχτά έργα, Τόμος ΙΙ, σελ. 371.
Η αντικειμενική εκτίμηση της διάταξης των ταξικών δυνάμεων στο δοσμένο στάδιο αγώνα, δίνει τη δυνατότητα να καθορίζονται σωστά οι σύμμαχοι της εργατικής τάξης στη κοινή πάλη για την εκπλήρωση κοινών στόχων.
Με το πρόβλημα του υπολογισμού της διάταξης των ταξικών δυνάμεων είναι άμεσα συνδεδεμένο επίσης και το πρόβλημα της επισήμανσης του κύριου εχθρού και του καθορισμού της κατεύθυνσης του βασικού κτυπήματος των δυνάμεων που έχουν συμφέρονται αντίθετα προς αυτόν.
Ο ορθός καθορισμός του ιστορικού σταδίου που περνά μια χώρα είναι βασικό καθήκον για το κόμμα της εργατικής τάξης, που πιστεύει στην ιστορική κοινωνική εξέλιξη. Είναι απαραίτητος όρος για τον ορθό καθορισμό των καθηκόντων που πρέπει να εκπληρωθούν στο δοσμένο στάδιο για τον καθορισμό των συμμάχων της εργατικής τάξης και προπαντός για την αποφυγή δεξιών και αριστερών παρεκκλίσεων, ταλαντεύσεων και τυχοδιωκτισμών.
Ο Λένιν καταδίκαζε πάντοτε της υποκειμενική ανυπομονησία των τυχοδιωκτικών μικροαστικών στοιχείων να «υπερπηδήσουν» το ιστορικό στάδιο αγώνα και να φτάσουν μονομιάς στο τέλος.
ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΠΑΛΗΣ
Ένα άλλο κεφαλαιώδες θέμα με το οποίο ο Μαρξισμός ασχολείται επισταμένα και που έχει σχέση με την ταχτική είναι εκείνο των μορφών πάλης για την επίτευξη των επιδιώξεων της εργατικής τάξης.
Οι κλασσικοί του Μαρξισμού επιμένουν και η ζωή έχει επιβεβαιώσει χιλιάδες φορές την ορθότητα αυτής της επιμονής, ότι οι μορφές πάλης δεν είναι αυτοσκοπός, είναι μέσο για την νίκη του προλεταριάτου και δεν μπορούν να απολυτοποιούνται. Δεν μπορεί να υπάρξει συνταγή για όλες τις περιπτώσεις. Η εργατική τάξης και το Κόμμα της πρέπει να είναι σε θέση να κρίνουν πότε οι συνθήκες επιβάλλουν την χρησιμοποίηση της ένοπλης μορφής πάλης ή της ειρηνικής μαζικής πολιτικής μορφής πάλης, της παράνομης ή της νόμιμης ή ακόμα και τον συνδυασμό διαφόρων μορφών.
Ο Μαρξ μιλώντας γι’ αυτό το θέμα τόνιζε «Ο εργάτης πρέπει με τον καιρό να κατακτήσει την πολιτική εξουσία…όμως ποτέ δεν ισχυριστήκαμε ότι για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος πρέπει να χρησιμοποιηθούν παντού τα ίδια μέσα» Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς, Άπαντα τ.18 σελ. 154.
Οι κλασσικοί του Μαρξισμού επεξεργαζόμενοι τα κριτήρια για τις μορφές πάλης τις οποίες εκάστοτε χρησιμοποιά η επαναστατική τάξη εξαρτούσαν την χρησιμοποίηση της μίας ή της άλλης μορφής από τις συγκεκριμένες συνθήκες, από την αντικειμενική πραγματικότητα και όχι από τις επιθυμίες και τα συναισθήματα.
«…Ο Μαρξισμός – υπογράμμιζε ο Λένιν – απαιτεί οπωσδήποτε ιστορική εξέταση του προβλήματος των μορφών πάλης… Στις διάφορες περιόδους της οικονομικής ανάπτυξης, σε εξάρτηση από διάφορες συνθήκες, πολιτικές, εθνικο-πολιτιστικές, της καθημερινής ζωής κλπ, μπαίνουν στο πρώτο πλάνο διαφορετικές μορφές πάλης, γίνονται κύριες μορφές πάλης. Να προσπαθείς να απαντήσεις με ένα ναι ή ένα όχι στο πρόβλημα για ένα καθορισμένο μέσο πάλης, χωρίς να εξετάζεις λεπτομερειακά τις συγκεκριμένες συνθήκες του δοσμένοι κινήματος στο δοσμένο στάδιο ανάπτυξης του – σημαίνει ότι εγκαταλείπεις τελείως το έδαφος του μαρξισμού»… Λένιν. Άπαντα Τόμος 14, σελ. 1,2 Ρως. Έκδοση.
Αυτά τα λίγα για τις αρχές της στρατηγικής και της ταχτικής νοουμένου ότι και άλλοι σύντροφοι έχουν ασχοληθεί με το θέμα αυτό.
Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΚΕΛ
Ας δούμε τώρα πώς το ΑΚΕΛ εφάρμοσε εκείνη την περίοδο μέσα στις Κυπριακές συνθήκες τις Μαρξιστικές Λενινιστικές αρχές περί στρατηγικής και περί ταχτικής.
Πρώτα η διάταξη των δυνάμεων διεθνώς. Είναι ανάγκη να ξεκινήσουμε από το περιεχόμενο της εποχής που διερχόμασταν τότε και διερχόμαστε και σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα. Η νίκη της Μεγάλης Οκτωβριανής σοσιαλιστικής επανάστασης εγκαινίασε την εποχή του περάσματος από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό σε παγκόσμια κλίμακα. Με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, την νίκη μιας σειράς σοσιαλιστικών επαναστάσεων και την δημιουργία του Παγκόσμιου σοσιαλιστικού στρατοπέδου το προτσές αυτό εντάθηκε και διευρύνθηκε. Η αλλαγή του ισοζυγίου δυνάμεων έδωσε νέα ώθηση και στην πάλη των λαών για εθνική απελευθέρωση. Εντάθηκαν οι διαδικασίες της κατάρρευσης του αποικιακού συστήματος του ιμπεριαλισμού. Ταυτόχρονα είναι και η περίοδος του «ψυχρού» πολέμου που εξαπόλυσε ο ιμπεριαλισμός, είναι η περίοδος που ο επικρατέστερος Αμερικάνικος ιμπεριαλισμός αντικαθιστά τον Βρεττανικό και επικρατεί με την δημιουργία του ΝΑΤΟ και το δόγμα του Τρούμαν, το σχέδιο Μάρσιαλ, «ψυχρό» πόλεμο, στον χώρο του Δυτικού κόσμου και των δορυφόρων του.
Εδώ πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο παράγοντας διάταξη δυνάμεων διεθνώς συνηγορούσε βασικά ευνοϊκά για τον αγώνα του Κυπριακού λαού.
Το δεύτερο ζήτημα που πρέπει να εξεταστεί είναι η διάταξη των δυνάμεων στην περιοχή ιδιαίτερα λαμβανομένης υπόψιν μιας σοβαρότατης, με αποφασιστική σημασία ιδιομορφίας. Εκείνης της ιστορικής σύνδεσης της Κύπρου με την Ελλάδα και του «ενδιαφέροντος» που αναζωογόνησαν οι ιμπεριαλιστές αποικιοκράτες στην Τουρκία για την Κύπρο.
Είναι γενικά παραδεχτό ότι η πλειοψηφία του λαού της Κύπρου, οι Ελληνοκύπριοι, συνδέονταν Εθνικά, πολιτιστικά και συναισθηματικά ακόμα με την Ελλάδα. Η Ελλάδα όμως μετά την ήττα του δημοκρατικού κινήματος στον εμφύλιο πόλεμο ήταν μια χώρα στρατοκρατημένη, στην οποία πατάσσετο κάθε τι το προοδευτικό.
Εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ, υποτάχθηκε πλήρως στα κελεύσματα του Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Το ίδιο ισχύει και για την Τουρκία. Είναι φανερό ότι ο περίγυρος δεν ήταν ευνοϊκός.
ΔΙΑΤΑΞΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΣΤΌ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ
Ας δούμε τώρα την διάταξη των δυνάμεων και τις συνθήκες στο εσωτερικό τής χώρας. ’Από τη μια βρίσκονται οι Βρεττανοί αποικιοκράτες με 30 χιλ. καλά εξοπλισμένο στρατό.
’Από την άλλη ό Κυπριακός λαός. Πού χωρίζεται αντικειμενικά με βάση την ιστορική εξέλιξη σέ τάξεις και στρώματα πού εκπροσωπούνται από πολίτικά κόμματα, και πού δεν είναι ομοιόμορφος ούτε και στην εθνική του καταγωγή.
Ή δεξιά την περίοδο μετά τον πόλεμο δεν ήταν τόσο δυνατή όμως είχε όλη την υποστήριξη τής εκκλησίας και των αντιδραστικών δυνάμεων τής 'Ελλάδας. Λέμε ή δεξιά γιατί είναι όρος πλατύτερος από τον όρο αστική τάξη που από κοινωνικοοικονομική άποψη ήταν τότε ακόμα και ολιγάριθμη και αδύνατη και κύρια έμπορομεσιτική. Στο χώρο τής δεξιάς υπάγονται και οι τσιφλικάδες αριστοκράτες και οι λόγιοι πολιτικάντηδες τής εποχής όπως και στοιχεία τής μικρής και μεσαίας αγροτιάς πού ήταν αντικείμενο εκμετάλλευσης, τόσο οικονομικής όσο και πολιτικής, από τους τσιφλικάδες, τούς πολιτικάντηδες και τούς εμπορομεσίτες, ακόμα και εκείνη την μικρή μερίδα της εργατικής τάξης πού δεν απόκτησε ταξική συνείδηση. Περισσότερη επίδραση ή δεξιά είχε ανάμεσα στους αγρότες.
Ή δεξιά. λοιπόν αρχίζει να οργανώνεται μετά τον πόλεμο με την βοήθεια, την καθοδήγηση και την ενθάρρυνση τής αντιδραστικής ξενόδουλης δεξιάς στην Ελλάδα πού στο μεταξύ επικράτησε μετά από ένα αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.
Ή ηγεσία τής δεξιάς ακολουθεί εθνικιστική πολιτική αγνοώντας πλήρως τούς Τουρκοκύπριους. Συνθηματολογεί για την Ένωση, κινείται όμως στα «συμμαχικά» ελληνοβρετανικά πλαίσια «φιλίας». ’Αναμένει από τον «ελεύθερο» δυτικό κόσμο αναγνώριση και δικαίωση των πόθων τού κυπριακού λαού. Στο μεταξύ όπως ήδη σημειώσαμε έρχεται το 1948 στην Κύπρο ό Γρίβας και οργανώνει τούς τραμπούκους Χίτες ενάντια στους κομμουνιστές. Προηγούμενα ή δεξιά δημιουργεί τις δεξιές συντεχνίες και διασπά το εργατικό κίνημα. Γενικά ή δεξιά με καθοδήγηση των αντιδραστικών ακροδεξιών δυνάμεων στην Ελλάδα εξαπολύει ολομέτωπη αντικομμουνιστική, άντι—Άκελική επίθεση με αποτέλεσμα την όξυνση των σχέσεων δεξιάς και Αριστεράς.
Η Τουρκοκυπριακή δεξιά με επικεφαλής σωβινιστές ηγέτες γίνεται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης από τον Βρετανικό Ιμπεριαλισμό. ’Αρχίζει να προβάλλει σοβινιστικά συνθήματα σέ αντιπαράθεση προς τήν Ελληνοκυπριακή κοινότητα, αρχίζει να προβάλλει και το δικαίωμα προστασίας από την Τουρκία. Εξαπολύει και, αυτή επίθεση ενάντια στις προοδευτικές δυνάμεις των Τουρκοκυπρίων και γενικά τούς κομμουνιστές — Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Δημιουργεί δεξιές συντεχνίες και οργανώσεις πάνω στην κοινοτική εθνική, βάση.
Ή άλλη πλευρά ήταν ή αριστερά. Το ΑΚΕΛ πού διαδέχτηκε το 1941 το παράνομο Κ. Κ. Κ. πού με την συμμετοχή τής ηγεσίας και των μελών τους στον μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα των λαών, με την συνέπεια στη πάλη ενάντια στην αποικιοκρατία, με την συνέπεια και την ταξική θέση του έναντι των Τουρκοκυπρίων εργαζομένων, με την πρωτοποριακή δράση του για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο κύρος ανάμεσα στους εργάτες, τούς αγρότες, τούς εργαζόμενους γενικότερα, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. 'Αναπτύσσεται ταυτόχρονα το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα τής ΠΣΕ-ΠΕΟ πού καθοδηγεί τούς μεγαλειώδεις απεργιακούς αγώνες — πολλές φορές αιματηρούς — τής εργατικής τάξης της Κύπρου, ανεξάρτητα από εθνική προέλευση. ’Αναπτύσσεται το νεολαιίστικο κίνημα με την AON πάνω στην ίδια βάση, το αγροτικό, το γυναικείο. Το ΑΚΕΛ επικεφαλής του λαϊκού κινήματος με την συνέπεια τούς αγώνες και τις θυσίες και παρά τούς κατατρεγμούς των Εγγλέζων και την εχθρική στάση τής δεξιάς, μετατρέπεται σέ πρωτοπορία του αντιαποικιακού αγώνα τού Κυπριακού λαού.
Αυτή ήταν σέ αδρές γραμμές ή γενική διάταξη των δυνάμεων διεθνώς, στον περίγυρο τής Κύπρου, και εσωτερικά στο βαθμό πού μπορεί να σκιαγραφηθεί στον χώρο ενός σύντομου σημειώματος. Αυτοί είναι δασικοί παράγοντες και Ιδιομορφίες χωρίς να αποκλείονται και άλλοι δευτερεύουσας σημασίας.