Από την ίδρυση της ΑΟΝ-ΕΔΟΝ, η δράση της ήταν πάντα συνυφασμένη με τους αγώνες του κυπριακού λαού για απαλλαγή από την αποικιοκρατία, για ανεξαρτησία, για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος και την επανένωση της πατρίδας και του λαού μας. Από την περίοδο της αγγλικής αποικιοκρατίας μέχρι την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας και τους αγώνες για την υπεράσπισή της, αλλά και μέχρι σήμερα στην πάλη για απελευθέρωση και επανένωση της Κύπρου, χιλιάδες μέλη της ΑΟΝ-ΕΔΟΝ έδωσαν και δίνουν μαχητικά το παρών τους σε κάθε κάλεσμα, ανάγκη και αγώνα της πατρίδας.
Ο αντιαποικιακός αγώνας
Κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας η ΑΟΝ συμμετείχε ενεργά στον μαζικό-πολιτικό αντιαποικιακό απελευθερωτικό αγώνα, κινητοποιώντας τους νέους και συμμετέχοντας σε συλλαλητήρια και διαδηλώσεις ενάντια στο καθεστώς. Τα συλλαλητήρια και οι κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν κατά τη δεκαετία του 1950, κάτι το οποίο οδήγησε τους αποικιοκράτες να θέσουν το ΑΚΕΛ, καθώς και τις οργανώσεις του Λαϊκού Κινήματος, συμπεριλαμβανομένης της ΑΟΝ, στην παρανομία. Το γεγονός αυτό δεν σταμάτησε τη δράση της ΑΟΝ, η οποία μαζί με το ΑΚΕΛ προειδοποίησε ότι η τακτική του ένοπλου αγώνα μόνο ζημιά μπορούσε να προκαλέσει στον κυπριακό αγώνα.
Η υπεράσπιση της κουτσουρεμένης ανεξαρτησίας
Τελικά ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ κατέληξε σε αδιέξοδο, και οι συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου υπογράφηκαν ως έσχατος συμβιβασμός, χωρίς όμως να θιγούν τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα στην Κύπρο . Υπό αυτές τις συνθήκες, στις 12 Απριλίου 1959 ιδρύθηκε η ΕΔΟΝ η οποία διαδέχθηκε την ηρωική ΑΟΝ. Σε αυτό το νέο στάδιο αγώνα για το κίνημα, τέθηκε ως βασικός στόχος η ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας και η πάλη ενάντια στα ιμπεριαλιστικά σχέδια για διχοτόμηση και στην πρόσδεση της Κύπρου στο ΝΑΤΟ.
Την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας ακολούθησε η κορύφωση των ένοπλων συγκρούσεων μεταξύ των ακροδεξιών – παρακρατικών οργανώσεων στις δύο κοινότητες και η επαναφορά των διεκδικήσεων τους για «Ένωση» και «Διχοτόμηση» αντίστοιχα. Σε αυτές τις συνθήκες η ΕΔΟΝ μαζί με το Λαϊκό Κίνημα αγωνίστηκε για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων και εναντιώθηκε στα ΝΑΤΟϊκά σχέδια κατάλυσης του κυπριακού ανεξάρτητου κράτους, υποστηρίζοντας τη νόμιμη κυβέρνηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.
Αποκορύφωμα των προσπαθειών των ιμπεριαλιστών για ΝΑΤΟποίηση της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν το δίδυμο ιμπεριαλιστικό έγκλημα του 1974. Στη διπλή ΝΑΤΟϊκή επέμβαση κατά της Κύπρου, δεκάδες στελέχη και μέλη του ΑΚΕΛ, της ΕΔΟΝ και του Λαϊκού Κινήματος αντιστάθηκαν υπερασπιζόμενοι τη δημοκρατία, θυσιάζοντας ό,τι πολυτιμότερο είχαν, την ίδια τους τη ζωή.
Ο αγώνας για επαναπροσέγγιση και λύση του Κυπριακού συνεχίζεται
Τα χρόνια που ακολούθησαν το διπλό έγκλημα, η ΕΔΟΝ δούλεψε έντονα ανάμεσα στη νεολαία, με σκοπό να τη διαπαιδαγωγήσει στο πνεύμα της ειρήνης και της δημοκρατίας. Διοργάνωσε σεμινάρια, διαλέξεις, εκστρατείες πολιτικής διαφώτισης και συνδιασκέψεις που είχαν στόχο την επανένωση της Κύπρου και του λαού της και την απαλλαγή της από την τουρκική κατοχή. Συγχρόνως, κατέγγελλε σε διεθνές επίπεδο, τόσο μέσω της ΠΟΔΝ αλλά και μέσω άλλων διεθνών πρωτοβουλιών, τον ρόλο του ιμπεριαλισμού στην κυπριακή τραγωδία.
Μέχρι και σήμερα αποτελεί προτεραιότητα για την ΕΔΟΝ ο αγώνας για απελευθέρωση και επανένωση του τόπου και του λαού μας. Οι αντιιμπεριαλιστικές εκδηλώσεις και δράσεις, η συμμετοχή στα μαζικά συλλαλητήρια του ΑΚΕΛ για καταδίκη του πραξικοπήματος και της εισβολής, η συμμετοχή στις Παγκύπριες Πορείες Ειρήνης, η συμμετοχή τουρκοκυπρίων συμπατριωτών μας σε Παγκύπρια Φεστιβάλ και στις Εκδρομές στο Τρόοδος, αποτελούν μόνο κάποιες από τις δράσεις της ΕΔΟΝ για την επαναπροσέγγιση και τον αγώνα για ολοκλήρωση της κυπριακής ανεξαρτησίας.
Μισό αιώνα μετά τον μαύρο Ιούλη του 1974 και 80 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η ΕΔΟΝ πλάι στο ΑΚΕΛ συνεχίζει τον αντικατοχικό, αντιιμπεριαλιστικό αγώνα της για απελευθέρωση και επανένωση του τόπου και του λαού μας. Υποστηρίζει τη μόνη εφικτή λύση για το Κυπριακό, τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα και στη βάση του Πλαισίου Γκουτέρες, όπως αυτή καθορίζεται στις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου και στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, χωρίς εγγυήτριες δυνάμεις και ξένα στρατεύματα. Μόνο με τέτοια λύση θα μπορέσει να υπάρξει μόνιμη και σταθερή ειρήνη, ασφάλεια πρόοδος και ευημερία για το σύνολο του κυπριακού λαού.
Το διαπραγματευτικό κενό μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων στο Κραν Μοντανά το 2017 οδήγησε την Τουρκία να προχωρήσει σε νέα τετελεσμένα επί του εδάφους, με κυριότερο παράδειγμα το άνοιγμα της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, αλλά και την απαίτηση αναγνώρισης κυρίαρχου Τ/Κ κράτους για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Η παρούσα κατάσταση θέτει το κυπριακό πρόβλημα σε πολύ δυσμενή θέση, ωστόσο μέσα από τις δυσκολίες, η ΕΔΟΝ αγωνίζεται και θα συνεχίζει να αγωνίζεται με αποφασιστικότητα και αυταπάρνηση.
Αποτελεί χρέος μας να εντείνουμε τις επαφές μας με τις τουρκοκυπριακές προοδευτικές και δημοκρατικές νεολαιίστικες οργανώσεις που επιθυμούν λύση του κυπριακού στη βάση της ΔΔΟ. Βαδίζοντας στον δρόμο του εφικτού για να καταφέρουμε να απαλλάξουμε την Κύπρο από την κατοχή, τον εποικισμό και να την επανενώσουμε με ομοσπονδιακή λύση. Για να παραδώσουμε στη νέα γενιά μια Κύπρο ελεύθερη και πραγματικά ανεξάρτητη, φάρο ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή.
Αντρέας Μάκι
Μέλος Κεντρικού Μορφωτικού Γραφείου ΕΔΟΝ
Υπεύθυνος Μορφωτικού Γραφείου Φοιτητικού Τμήματος ΕΔΟΝ