Το Θέατρο ΑντίΛογος, δίνοντας συνέχεια στα ιστορικά θέματα που αφορούν την Κύπρο, επιλέγει να ασχοληθεί με την περίοδο 1970-1974. Προς τούτο, κατόπιν ανάθεσης, ο συγγραφέας Μιχάλης Παπαδόπουλος («1958» και «1964») μετά από έρευνα, συνεντεύξεις και αξιοποιώντας πρωτογενές υλικό, έγραψε το έργο «Η ΜΑΝΑ ΤΟΥ».
Το έργο είναι γραμμένο στην Κυπριακή διάλεκτο και είναι βασισμένο σε περιγραφές μελών της οικογένειας, σε έρευνα που έγινε και σε συνεντεύξεις από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα, οι οποίοι ήταν πολιτικά ενεργοί τη συγκεκριμένη περίοδο. Σκοπός του έργου είναι να φωτίσει λιγότερο γνωστές πτυχές της κυπριακής ιστορίας, αλλά και να προβληματίσει τον θεατή πάνω σε θέματα εθνικισμού, πολιτικού φανατισμού και τις συνέπειες που μπορεί να έχουν στο μέλλον του τόπου.
Είμαστε μια ανάσα από τη συμπλήρωση 50 χρόνων από το δίδυμο έγκλημα του πραξικοπήματος και της εισβολής, που καθόρισε το ρου της ιστορίας των ανθρώπων και του τόπου μας. Επιλέγουμε να αντικρίσουμε κατάματα αυτή την περίοδο, την τόσο οδυνηρή, βγάζοντας στο φως την προ-πραξικοπηματική περίοδο μέχρι και την εισβολή.
Δεν μένουμε στο τότε όμως. Εξετάζουμε τη ζωή και αυτών που έμειναν πίσω. Θέτουμε ζητήματα δικαιοσύνης και όχι εκδίκησης, για να μην ξανάρθουν. Γιατί οι εποχές που ζούμε είναι πολύ ύπουλες. Διανύουμε την περίοδο της αποσιώπησης, της στρέβλωσης της αναβίωσης φασιστικών συμπεριφορών και ρητορικής, συγκεκαλυμμένης ή απροκάλυπτης. Την περίοδο όπου δαιμονοποιείται η αλήθεια και όσοι μιλούν γι’ αυτήν και τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου, χαρακτηρίζοντάς τα παρελθοντολογία και ανάξεση πληγών.
Μα οι πληγές ποτέ δεν έκλεισαν γιατί ο κλάδος ελαίας δεν επέτρεψε την κάθαρση. Έτσι, νεοφασιστικά σχήματα και ρητορική βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και εκφράζονται με κάθε ευκαιρία. Ρητορική μίσους κατά των Τουρκοκυπρίων, κατά όσων παλεύουν για επανένωση, κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, κατά όποιου ή όποιας «τολμά» να είναι διαφορετικός/ή και να εκφράζεται ελεύθερα. Ο συντηρητισμός και η δαιμονοποίηση, ο φασισμός δεν είναι απλά προ των πυλών, είναι ήδη εδώ.
Ως Θέατρο ΑντίΛογος, επιλέγουμε να αναλάβουμε το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί και να σταθούμε απέναντι, μέσα από την τέχνη μας. Μέσα από την ανάγκη να φέρουμε στη δημόσια σφαίρα τη συζήτηση γύρω από όλα αυτά τα ζητήματα. Να προασπίσουμε την ελευθερία της έκφρασης, τη Δημοκρατία, την αλήθεια χωρίς φανφάρες και συνθήματα, μιλώντας μέσα από τις ιστορίες απλών ανθρώπων που βίωσαν τα γεγονότα και τα βιώνουν ακόμα…
Γιατί όλοι έχουμε καθήκον εφόσον επιλέξουμε ποια πλευρά της ιστορίας υπηρετούμε, να μιλήσουμε τη γλώσσα της αλήθειας. Για να μην ξανάρθουν…
Με αφορμή την πρεμιέρα του έργου «Η ΜΑΝΑ ΤΟΥ» που ανεβάζει ο ΑντίΛογος, μιλήσαμε με την Αλεξία Παπαλαζάρου, σκηνοθέτρια του έργου και αδερφή του Κυριάκου και του Σωτήρη Παπαλαζάρου.
Η Αλεξία μας μίλησε για το έργο καθώς και για το πώς η ίδια το βιώνει, κάθε φορά που το βλέπει να εξελίσσεται επί σκηνής, ως ένα άτομο που το έχει ζήσει και ακόμα το κουβαλά μαζί της. Μεταξύ άλλων, μας μίλησε για το πως ο Μιχάλης Παπαδόπουλος εμπνεύστηκε τη συγγραφή του έργου και για το πως κατάφερε μέσα από τις μεταξύ τους συζητήσεις να αποτυπώσει τα γεγονότα και να γράψει ένα έργο γεμάτο αλήθειες και συναισθήματα. Ο Μιχάλης, όπως μας είπε η Αλεξία, κατάφερε μέσα από το έργο να μεταφέρει το κοινό σε εκείνη τη μαύρη εποχή και να μεταδώσει στον θεατή τη ψυχολογία του κάθε ήρωα που περνά από τη σκηνή. Συναισθήματα που, σύμφωνα με την Αλεξία, μόνο αν τα βιώσεις μπορείς να τα γνωρίζεις.
Ν: Μιλήστε μας για το νέο έργο του ΑντίΛογου.
Α.Π.: Το νέο έργο του ΑντίΛογου είναι βασισμένο σε ακόμα μια μαύρη σελίδα της ιστορίας του τόπου μας. Τα τελευταία χρόνια, ο ΑντίΛογος μεταφέρει στη σκηνή του θεάτρου ιστορίες και αληθινά γεγονότα σε μια προσπάθεια να θυμηθούμε, να γνωρίσουμε την αληθινή ιστορία του τόπου μας που δεν θα την βρεις γραμμένη στα σχολικά βιβλία ή αλλού. Τουναντίον, ακούς ένα αντίθετο αφήγημα που διαστρεβλώνει την πραγματικότητα. Το έργο «Η ΜΑΝΑ ΤΟΥ» του Μιχάλη Παπαδόπουλου, αναφέρεται στην προ-πραξικοματική περίοδο μέχρι και την εισβολή.
Ν: Από που εμπνεύστηκε ο Μιχάλης Παπαδόπουλος το έργο;
Α.Π.: Ο Μιχάλης, γνωρίζοντας την ιστορία της οικογένειας Παπαλαζάρου, έβαλε στο επίκεντρο του θεατρικού του την ιστορία της οικογένειας που έχασε δυο παιδιά. Την δολοφονία του Κυριάκου Παπαλαζάρου που έγινε στη Μητρόπολη της Πάφου το 1973 από όργανα της ΕΟΚΑ Β και την δολοφονία του Σωτήρη Παπαλαζάρου κατά τη διάρκεια της εισβολής. Βάζει μια οικογένεια που έχασε δυο παιδιά την μαύρη εκείνη περίοδο, για να μας μεταφέρει μέσα από αληθινά γεγονότα και μαρτυρίες, τις μαύρες εκείνες μέρες.
Ν: Τι σημαίνει για την Αλεξία Παπαλαζάρου αυτό το έργο και πώς το βιώνει κάθε φορά που το βλέπει να εκτυλίσσεται επί σκηνής;
Α.Π.: Σημαίνει πολλά για μένα αυτό το έργο. Εμείς που τα ζήσαμε τα κουβαλάμε ακόμη και πάντα φοβόμαστε μην έρθουν ξανά. Τον τελευταίο καιρό, όλα αυτά που γίνονται γύρω μας, μας γυρνάνε πίσω και αναβιώνουμε τον ίδιο πόνο, φόβο και οργή. Οργή γιατί η ατιμωρησία εκείνης της περιόδου τους δίνει το δικαίωμα να τα επαναλάβουν. Ως καλλιτέχνης, το μόνο όπλο που έχω στα χέρια μου είναι η τέχνη μου. Και με το θέατρο ΑντίΛογος, που μας ενώνουν κοινά βιώματα και στόχοι, προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε με το κοινό, θέματα που μας αφορούν. Στόχος της παράστασης είναι να παρουσιάσει τα αληθινά γεγονότα, έτσι όπως εγώ τα βίωσα και συνεχίζω να βιώνω. Η παρουσία μου στη σκηνή είναι για να μεταφέρει μια αληθινή μαρτυρία και μαζί με τους υπόλοιπους συνεργάτες, να επικοινωνήσουμε αυτές τις μαρτυρίες για να θυμηθούν κάποιοι, να προβληματιστούν κάποιοι άλλοι και ευχή μας να ξεσηκωθεί ο κόσμος. Να ζητήσει δικαίωση και τιμωρία. Για να μην έρθουν ξανά. Να πολεμήσει ότι σάπιο, αντιδημοκρατικό, φασιστικό στοιχείο υπάρχει γύρω μας. Να διεκδικήσει μια καλύτερη ζωή για τα παιδιά μας. Για όλους αυτούς τους λόγους, όταν βλέπω την ιστορία στη σκηνή νιώθω ξανά αυτά που ένιωθα μικρό κοριτσάκι αλλά βγάζοντας τα από μέσα μου, νοιώθω λύτρωση. Νιώθω ότι είχα καθήκον να το κάνω για όλους όσους έφυγαν τόσο άδικα, για τον Κυριάκο, τον Σωτήρη, την Παπαδιά, τον Παπαλάζαρο.
Ν: Ποιοι είναι οι συντελεστές αυτού του έργου;
Α.Π.: Είναι μια σπουδαία ομάδα που νιώθω δικούς μου ανθρώπους και αυτό με βοηθά πολύ σε αυτό το δύσκολο εγχείρημα, να βρίσκομαι επί σκηνής και να βιώνω ξανά όλα όσα κουβαλώ από μικρό κοριτσάκι. Η Ηλιάνα Κάκκουρα, η Μυρσίνη Χριστοδούλου και η Χριστίνα Χριστόφια, είναι η αγαπημένη μου οικογένεια επί σκηνής. Ο Εδουάρδος Γεωργίου, με τον οποίο συνεργαζόμαστε για πρώτη φορά και μου δίνει πολύ χαρά αυτή η συνεργασία, κάνει σκηνικά και κοστούμια. Μουσική γράφει ο φίλος και -για χρόνια συνεργάτης- Γιώργος Κάρβελλος και το σχεδιασμό φωτισμού, ο φίλος και συνεργάτης σε πολλά έργα, Βασίλης Πετεινάρης. Φυσικά, συγγραφέας του έργου, ο Μιχάλης Παπαδόπουλος. Με τον Μιχάλη περάσαμε πολλές ώρες μαζί, πότε κλαίγοντας, πότε θυμώνοντας αλλά πάντα υπομονετικά να ακούσει τα βιώματα μου, να ανακαλύψει τα τραύματα και τις αλήθειες μου. Μου έδωσε ένα κείμενο γεμάτο αλήθειες και συναισθήματα που μόνο αν τα βιώσεις τα γνωρίζεις. Κατάφερε να μεταφέρει την εποχή εκείνη αλλά και να βιώσει τη ψυχολογία κάθε ήρωα που περνά από τη σκηνή, που το κάνει πολύ δυνατό και ξεκάθαρο στόχο.
Ν: Ποιές είναι οι προγραμματισμένες παραστάσεις για το επόμενο διάστημα;
Α.Π.: Πρεμιέρα στις 14 Οκτωβρίου στις 20:30. Τακτικές παραστάσεις κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 19:00 στο θέατρο Μασκαρίνι στα Λατσιά. Έχουν προγραμματιστεί παραστάσεις και στις άλλες πόλεις αλλά και όπου μπορεί να φτάσει η παράσταση. Eίναι στόχος του θεάτρου ΑντίΛογος να την ταξιδέψει.
Πληροφορίες για το έργο:
Συντελεστές:
- Μιχάλης Παπαδόπουλος
- Αλεξία Παπαλαζάρου
- Γιώργος Κάρβελλος
- Εδουάρδος Γεωργίου
Σχεδιασμός Φωτισμού: Βασίλης Πετεινάρης
Επί σκηνής: Αλεξία Παπαλαζάρου, Ηλιάνα Κάκκουρα, Μυρσίνη Χριστοδούλου, Χριστίνα Χριστόφια
Παραστάσεις:
Θέατρο Μασκαρίνι (Αθαλάσσης 4, Λατσιά)
Πρεμιέρα: Σάββατο, 14 Οκτωβρίου 2023
Παραστάσεις: κάθε Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 19:00
Παραγωγός/Διοργανωτής: Θέατρο Αντίλογος
Αναλυτικά οι ημερομηνίες:
Οκτώβριος: 14, 15, 21, 22, 28, 29
Νοέμβριος: 4, 5, 11, 12, 18, 19, 25, 26
Πληροφορίες και κρατήσεις: 99 25 1331
Εισιτήρια: €15 | €12 (φοιτητές, συνταξιούχοι, ΑΜΕΑ)
Διάρκεια: 75’
Ηλικίες: 12+
Γλώσσα: Ελληνικά
Ακολουθεί περιοδεία σε όλες τις πόλεις τις Κύπρου. Ενδεικτικά:
Ημερομηνία: Δευτέρα, 16 Οκτωβρίου
Χώρος: Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας «Γιώργος Λυκούργος»
Ώρα: 19:30
Διοργανωτές: Θέατρο ΑντίΛογος, ΑΚΕΛ Λάρνακας & ΑΚΕΛ Αμμοχώστου
Πληροφορίες-Κρατήσεις: 24653758 / 24652821
Είσοδος: €10
Ημερομηνία: Παρασκευή, 20 Οκτωβρίου
Χώρος: Θέατρο Ριάλτο, Λεμεσός
Περισσότερες πληροφορίες θα ανακοινωθούν.
Ημερομηνία: Πέμπτη, 16 Νοεμβρίου
Χώρος: Μαρκίδειο Θέατρο Πάφου
Ώρα: 20:00
Διοργανωτές: Θέατρο Αντίλογος και ΕΔΟΝ Πάφου
Πληροφορίες-Κρατήσεις: 99019725
Είσοδος: €10
ΘΡΗΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΑΔΕΡΦΙ
Στον Κυριάκο Παπαλαζάρου*
Αδέρφι μου περήφανο και άμοιρο αντάμα.
Είναι μεγάλο το κακό ετούτο που σου κάμαν.
Τι έχει και σταμάτησε και δε κτυπά η καρδιά σου,
γιατί είν’ κρύα τα χείλη σου και σφάλικτη η ματιά σου;
Ξύπνησε αδελφάκι μου αστέρι και διαμάντι,
ξύπνα και της μανούλας σου μίλα της πες της κάτι.
Δε την θωρείς, απόγυρε στο τάφο σου απάνω,
και δεν ευρίσκω βάλσαμο τίποτε να τη γιάνω
Ήσουν καλός και δίκαιος αδέρφι αγαπημένο,
μα τώρα μακριά μας βρίσκεσαι στο χώμα σκεπασμένος.
Ήσουν αστέρι που ‘δυσε και ήλιος που εχάθη,
τώρα αποβασίλεψες στης γης τα μαύρα βάθη.
Ήμουν μακριά σαν ήρθανε τα μαύρα τα μαντάτα
και πήρα δρόμο μακρινό και πήρα μαύρη στράτα.
Ίσως σε φτάσω ζωντανό λίγο να μου μιλήσεις,
μα πήρες δρόμο μακρινό και πίσω δε γυρίζεις.
Και δε θωρείς τ’ αδέλφια σου που κλαίνε το χαμό σου,
και προσπαθούν να διώξουνε το μαύρο θάνατό σου.
Και δε θωρείς τη μάνα σου την άμοιρη που κλαίει,
και με πικρό παράπονο μοιρολογά και λέει.
Γιόκα μου μοσχανάθρευτε χαρά των ομματιών μου
που πήγες που βασίλεψες λιγνοκυπάρισσο μου;
Παιδάκι μου δε μου μιλάς και σφίγγεται η καρδιά μου,
μαυροθωριάζει ο ουρανός και χάνω τη ματιά μου.
Ω ουρανέ μου αντάριασε ρίξε βροχή μεγάλη,
ρίξε και το παιδάκι μου μες στη ζεστή μου αγκάλη.
Κάθομαι τώρα η άμοιρη και θλίβομαι στες ρούγες,
και να βαδίσω δεν μπορώ, μου σπάσαν οι φτερούγες.
Αν ήταν γιέ μου μπορετό να σε γυρίσω πίσω,
δίνω και τη ζωούλα μου να σε ξαναναστήσω.
Γιόκα μου θέλω μες στη γη να μπήξω το κεφάλι,
ίσως μπορέσω μάτια μου να σε ιδώ και πάλι.
Μα ο ήλιος τώρα έδυσε κι εχάθη το παιδί μου,
έπεσε μαύρος άνεμος κι’ έσβησε το κερί μου.
Να ΄χα τ’ αθάνατο νερό γιόκα μου να σου δώσω,
να σ’ έφερνα εις τη ζωή και γω να ξανανιώσω.
Όλα τα δίνω μάτια μου και πλούτια κι ότι νάχα,
να μου μιλήσεις γιόκα μου για μια στιγμή μονάχα.
*Ποίημα του Σωτήρη Παπαλάζαρου από τη συλλογή «Σωτήρη Παπαλάζαρου, ποιήματα–διηγήματα–ταξιδιωτικά». Έκδοση Κ.Σ. ΕΔΟΝ, 2022.
Στέφανη Λόντου
Υπεύθυνη Πολιτιστικού Γραφείου ΕΔΟΝ Λευκωσίας–Κερύνειας
