1η Μαρτίου 2023. Ο Μιχάλης Χατζηγιάννης αναλαμβάνει τα νέα του καθήκοντα, ως Υφυπουργός Πολιτισμού. Παγωμάρα και ξάφνιασμα, συναισθήματα τα οποία κορυφώθηκαν μετά και από τη γνωστή επιστολή διαμαρτυρίας από την καλλιτεχνική κοινότητα. Με αφορμή αυτό το συμβάν, ακολουθεί δημόσιος σχολιασμός για το διορισμό του εν λόγω ατόμου στην συγκεκριμένη θέση. Αρχικά, επικρατεί γενικώς ένα κλίμα απογοήτευσης. Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δεν έχει να κάνει με την καλλιτεχνική επάρκεια του Μιχάλη Χατζηγιάννη. Εξάλλου, ο ρόλος του στο συγκεκριμένο πολιτικό πόστο, δεν είναι να συνθέτει ή να τραγουδά. Δεν έχει να κάνει επίσης ούτε και με τη διάθεση του ιδίου να προσφέρει, ούτε με τον ίδιο ως προσωπικότητα.
Είναι θεμιτό να επισημάνουμε, ότι η θέση του Υφυπουργού Πολιτισμού είναι νευραλγικής σημασίας, όπως υπογραμμίζουν οι άνθρωποι του χώρου. Το Υφυπουργείο Πολιτισμού, είναι κεκτημένο αγώνων 15ετίας από τους ανθρώπους της Τέχνης, πρόκειται δηλαδή για μια νέα δομή στο Κυπριακό κράτος. Αν και νεοσύστατο ως Υφυπουργείο, με την μόλις 8-μηνη λειτουργεία του, δικαιώνει τους καλλιτέχνες και τους αγώνες τους, ως προς την ανάγκη ύπαρξης του, λόγω του σύνθετου των προβλημάτων στον χώρο του Πολιτισμού. Επομένως, για τη θέση αυτή δεν υπάρχει χρόνος και χώρος για πειραματισμούς.
Ο νέος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης λειτούργησε αγνοώντας την άποψη των καλλιτεχνών. Παρά τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, φαίνεται να μην χειρίστηκε το διορισμό αυτό με τη δέουσα σοβαρότητα, δίνοντας τη θέση σε έναν άνθρωπο, ο οποίος ήταν γενικά απών. Ο Μιχάλης Χατζηγιάννης ζούσε για χρόνια στην Ελλάδα ενώ, όσες φορές επισκεπτόταν τη γενέτειρά του, δεν επιδίωκε να έχει ιδιαίτερες σχέσεις με την καλλιτεχνική κοινότητα και την πολιτιστική δράση (παραστάσεις, εκθέσεις, εκδηλώσεις). Οι καλλιτέχνες στην Κύπρο, ιδιαίτερα μετά και από την πανδημία, βλέπουν τα τελευταία χρόνια το ρόλο τους να υποβαθμίζεται. Οι λόγοι δεκάδες: καμία στήριξη κατά την περίοδο της πανδημίας, υποβάθμιση των τεχνών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ελάχιστες ευκαιρίες για επαγγελματική αποκατάσταση σε δομές του κράτους, ανύπαρκτα εργασιακά δικαιώματα, μη επαρκή κονδύλια για την ενθάρρυνση νέων καλλιτεχνών, ανάγκη για αποκέντρωση της πολιτιστικής δράσης από (αυστηρά μόνο) τα κέντρα των πόλεων σε χωριά και πιο μικρές κοινότητες, παράβλεψη αιτημάτων για στελέχωση ειδικών επιτροπών για θέματα Πολιτισμού, ελάχιστη στήριξη καλλιτεχνών που μεταβαίνουν στο εξωτερικό για εκπροσώπηση της Κύπρου, κ.α.
Για όλους αυτούς τους λόγους, οι ενασχολούμενοι με τα θέματα του Πολιτισμού, έθεταν σαν προτεραιότητα στα προσόντα του νέου Υφυπουργού Πολιτισμού, να είναι ένας άνθρωπος γνώστης του πολιτισμού. Να είναι δηλαδή, ένας άνθρωπος ακαδημαϊκά καταρτισμένος για να αντιλαμβάνεται την σημασία του Υφυπουργείου και το τι χρειάζεται για την εύρυθμη λειτουργία του. Κυριότερα, όμως, να είναι ένας άνθρωπος που να βιώνει από πρώτο χέρι τις αγωνίες των καλλιτεχνών, να έχει τριβή με τον χώρο και τα προβλήματά του, να είναι δραστήριος στο κυπριακό πολιτιστικό γίγνεσθαι και να χαίρει εμπιστοσύνης από τους ανθρώπους του. Τα πιο πάνω προσόντα, δυστυχώς δεν βλέπουμε να αντιπροσωπεύουν το νέο, πλέον, Υφυπουργό Πολιτισμού, Μιχάλη Χατζηγιάννη.
Ας μη ξεχνάμε ακόμα, ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο, που απέχει και από το πολιτικό γίγνεσθαι της Κύπρου, με τις μόνες του γνωστές «εμφανίσεις» να είναι η υποστήριξη της υποψηφιότητας του Νίκου Αναστασιάδη για Πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2013 και έπειτα του Νίκου Χριστοδουλίδη το 2023, λόγω των προσωπικών του σχέσεων και με τους δύο.
Αυτό που όμως ενοχλεί περισσότερο, είναι το βαθύτερο νόημα του διορισμού αυτού. Την γενική νοοτροπία, δηλαδή, της δεξιάς για τον πολιτισμό. Η εικόνα του Μιχάλη Χατζηγιάννη ενσαρκώνει, ό,τι ακριβώς και η πολιτική καμπάνια του Νίκου Χριστοδουλίδη . Την ιδέα του «success story». Αυτή η επιτυχία (success) έχει πάντα βάση το χρήμα, τη showbiz, τις κάμερες, είναι φανταχτερή και έχει πρωταγωνιστή «το καλό παιδί που τα κατάφερε». Είναι αυτή η νοοτροπία, που επιτρέπει την ανέγερση κτιρίων σε χώρο αρχαιοτήτων γιατί συμφέρει οικονομικά. Που θεωρεί το θέατρο και τις εκθέσεις τέχνης ανιαρές όταν δεν γίνονται σε χλιδάτα σαλόνια. Που ακούει ένα τραγούδι με στίχους που μιλούν για αλλαγή και αγώνες, αλλά λικνίζεται στους ρυθμούς του πίνοντας ακριβά ποτά. Που επιτρέπει την κατεδάφιση διατηρητέων οικοδομών χωρίς καμία κύρωση. Είναι αυτή η νοοτροπία, που επιτρέπει σε κάποιον να ξεστομίζει χωρίς δισταγμό ότι «έχει διαβάσει 6000 βιβλία», χωρίς όμως να φαίνεται να έχει αντιληφθεί το νόημα κανενός από αυτά. Η επιλογή τελικά του Μιχάλη Χατζηγιάννη από τον Νίκο Χριστοδουλίδη ως υφυπουργό Πολιτισμού αλλά και το γενικότερο lifestyle που και οι δύο εκπροσωπούν, θα μπορούσαμε να πούμε πως εύστοχα μπορεί να χαρακτηριστεί από κάποιον ως «ελαφρολαϊκή».
Από την άλλη, η διαφορά στην κοσμοθεωρία, επιτρέπει σε ένα προοδευτικό άτομο να δει τον πολιτισμό ως μια ανάγκη όλων των ανθρώπων και όχι μόνο των ενασχολούμενων επαγγελματικά με αυτόν. Αντιλαμβάνεται δηλαδή, ότι οι Τέχνες και τα Γράμματα, είναι η ταυτότητα και η βάση κάθε κοινωνίας που προοδεύει και όχι ο ευκαιριακός τρόπος κερδοφορίας. Η Αριστερά στην Κύπρο, συνέβαλε ιστορικά στην προώθηση του Πολιτισμού, από τα πρώτα ακόμα χρόνια της ύπαρξης της. Καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, εκθέσεις, κίνητρα για σπουδές, μορφωτικοί σύλλογοι με αναγνωστήρια και δάσκαλους, εκδόσεις ποιητικών συλλογών, θεατρικά εργαστήρια, φεστιβάλ, κ.α.. Δεν είναι τυχαίο, που μέσα από τους μορφωτικούς και καλλιτεχνικούς συλλόγους γεννιούνταν οι πιο ρηξικέλευθες ιδέες.
Ερχόμενοι στο σήμερα, δεδομένης της κληρονομιάς μας αυτής, αντιλαμβανόμαστε τον πολιτισμό σαν τρόπο έκφρασης συναισθημάτων, εκτόνωσης από την καθημερινότητα, εκκολαπτήριο ιδεών, σαν τρόπο μόρφωσης του ανθρώπου. Η κοινή πολιτιστική μας κληρονομιά, είναι επίσης αυτό που μας ενώνει με όλους τους κατοίκους του νησιού αυτού, ανεξαρτήτως θρησκείας, φυλής και χρώματος, καλλιεργώντας τις μεταξύ μας σχέσεις. Οι δύο αυτοί κόσμοι, ο συντηρητικός και ο προοδευτικός, πάντα θα συγκρούονται, γιατί είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι. Δίπλα στον πολιτισμό, εμείς βαδίζουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο αυτό, που επιτρέπει στις «ελαφρολαϊκές» αντιλήψεις και πρακτικές να κυριαρχούν.
«Κάθε μου δάκρυ, που απ΄ τα μάτια μου έχει στάξει,
φωτιά θα γίνει, που ό,τι με σφίγγει θα ρημάξει.»
«Προσευχή» του Τεύκρου Ανθία , από τη συλλογή «Αγιε Σατάν ελέησόν με», Αθήνα 1930
Στάλω Λίλλη
Τ.Ο. Θεσσαλονίκης
