Μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της καθημερινότητας είναι η στιγμή που θα έρθει ο λογαριασμός του ρεύματος και της θέρμανσης, δημιουργώντας αίσθημα ανασφάλειας και άγχους στον κόσμο. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως η Κύπρος αποτελεί την όγδοη πιο ακριβή χώρα στην τιμή πώλησης ηλεκτρικού ρεύματος σε νοικοκυριά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και γενικότερα στον Ευρωπαϊκό γεωγραφικό χώρο. Παράλληλα, το πρώτο μισό του 2022 παρατηρήθηκε αύξηση κατά 31.93% στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, τοποθετώντας ξανά την Κύπρο ανάμεσα στις πρωταθλήτριες χώρες.
Οι διαπιστώσεις μπορούν εύκολα να εξαχθούν! Εκείνο που θα πρέπει, όμως, να απαντηθεί είναι το ποια είναι όντως η πραγματική αιτία αύξησης των τιμών των καυσίμων και της ενέργειας αλλά και το ποια ή ποιες θα μπορούσαν να ήταν οι λύσεις στο ζήτημα αυτό. Εύλογα κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί, πώς είναι δυνατόν σήμερα, με την τεράστια άνοδο της τεχνολογίας και τις τεράστιες δυνατότητες των ανθρώπων που ανέβασαν την εργατική παραγωγικότητα και μείωσαν το κόστος, να υπάρχει ζήτημα με την ενέργεια και το κόστος της!
Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί με κάτι διαφορετικό, παρά από εκείνα τα εργαλεία που ως ΕΔΟΝίτες και ΕΔΟΝίτισες ξέρουμε να χρησιμοποιούμε και να διαβάζουμε τον κόσμο, και φυσικά δεν είναι άλλα από τα εργαλεία του Μαρξισμού – Λενινισμού.
«Το εμπόρευμα είναι πριν απ’ όλα ένα εξωτερικό αντικείμενο, ένα πράγμα που με τις ιδιότητές του ικανοποιεί οποιοδήποτε είδος ανθρώπινης ανάγκης. Η φύση αυτών των αναγκών, αν λ.χ. προέρχονται από το στομάχι ή από τη φαντασία, δεν αλλάζει σε τίποτα την υπόθεση. Επίσης δεν πρόκειται εδώ για το πώς το πράγμα ικανοποιεί την ανθρώπινη ανάγκη, αν την ικανοποιεί σαν μέσο συντήρησης, δηλαδή σαν μέσο απόλαυσης, ή έμμεσα σαν μέσο παραγωγής. […]» Καρλ Μαρξ
Σύμφωνα με την ανάλυση του Μαρξ, όπως οτιδήποτε που παράγεται από τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες, έτσι και η ενέργεια αποτελεί εμπόρευμα με σκοπό την ικανοποίηση αναγκών (για περισσότερα σχετικά με την θεωρία αναγκών βλέπε τεύχος Δεκεμβρίου 2022, "Τελικά το θέλεις το smartphone; Η καλύτερη περίοδος για λίγη Θεωρία Αναγκών") . Άρα, όπως όλα τα εμπορεύματα, έτσι και η ενέργεια χρησιμοποιούνται ώστε να εξυπηρετείται ο βασικός στόχος του καπιταλισμού: η αύξηση της κερδοφορίας. Ως εκ τούτου, η ενέργεια σήμερα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του προβλήματος υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, καθώς τα μονοπώλια δύσκολα βρίσκουν διεξόδους επένδυσης με ικανοποιητική κερδοφορία, όπως αυτή που τους προσφέρει η ενέργεια. Όπως αναλύει ορθά ο Λένιν, τα κράτη κατά την ιμπεριαλιστική περίοδο εξυπηρετούν τα συμφέροντα των Μονοπωλίων. Δεν είναι τυχαία, λοιπόν, η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το μακρινό μα εξίσου πρόσφατο 1999 με τη Συνθήκη του Μαάστριχτ για την απελευθέρωση της ενέργειας. Το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναφέρει: «Σε πολλά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι καταναλωτές δεν μπορούν να επιλέξουν την επιχείρηση που τους προμηθεύει το ηλεκτρικό ρεύμα.(…). Χάρη σε νέες νομοθετικές διατάξεις της ΕΕ, οι πελάτες θα μπορούν στο μέλλον να επιλέγουν την επιχείρηση που τους παρέχει ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο. Θα μπορούν επίσης να αποφασίζουν τον τρόπο παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας που αγοράζουν»1.
Ο σκοπός τους είναι προφανής, να μπορούν μεγάλοι μονοπωλιακοί κύκλοι να επενδύσουν και στον τομέα αυτό, εξυπηρετώντας όλα όσα αναφέραμε πιο πάνω. Δεν είναι τυχαίο το δογματικό κόλλημα του Δημοκρατικού Συναγερμού στο ξεπούλημα της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου. Να βρει, δηλαδή, σε διάφορους μεγαλοεπιχειρηματίες την διέξοδο για την επένδυση με σοβαρή κερδοφορία. Το μοντέλο αυτό του ξεπουλήματος των κρατικών οργανισμών ακολούθησαν κάποιες χώρες της Ε.Ε., όπως η Ελλάδα, με πρόφαση τη μείωση του ηλεκτρικού ρεύματος, για κάτι για το οποίο εκτός από θεωρητικά, πλέον και εμπειρικά, έχει διαψευσθεί.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού, τα χαμηλά αποθέματα αερίου που υπήρχαν, η αυξημένη ζήτηση ενέργειας από νέες αυξανόμενες αγορές (λ.χ Ασία), η μείωση της παραγωγής φυσικού αερίου από τη Βόρειο θάλασσα και την Ολλανδία, η καθυστέρηση ολοκλήρωσης νέων αγωγών (Nord Stream 2), η μη αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), οδήγησαν από το 2021 στην αύξηση της τιμής της ενέργειας. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτίναξαν περισσότερο το πρόβλημα. Στις 24 Φεβρουαρίου η τιμή του αργού Brent αυξήθηκε κατά 6.6% το βαρέλι, ενώ το αμερικανικό ελαφρύ πετρέλαιο αυξήθηκε κατά 6.2% το βαρέλι.
Ακριβή ενέργεια σηματοδοτεί υψηλό πληθωρισμό.
Οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης εμφανίζονται και στον αγροτικό τομέα, αλλά και σε όλη τη διαδικασία του παραγωγικού τομέα. Η ενέργεια (χρήση πετρελαίου ή φυσικού αερίου ή ηλεκτρικού ρεύματος) χρησιμοποιείται κατά τη διαδικασία της παραγωγής ενός προϊόντος, αλλά και κατά τη διαδικασία διάθεσης τους προς πώληση.
Οι αυξημένες τιμές στην ενέργεια έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής και ακολούθως την μετακύλισή του προς τις τιμές των προϊόντων, άρα και προς τους αγοραστές. Αλυσιδωτή επίπτωση στην κρίση κόστους ζωής προκύπτει από τη μείωση της αγοραστικής ικανότητας των καταναλωτών, καθώς στην πλειοψηφία τα εισοδήματα παραμένουν στάσιμα ή μειώνονται (Δεν γίνεται καθολική και ολοκληρωμένη εφαρμογή της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, ΑΤΑ). Ο πληθωρισμός για το 2022 ανήλθε περίπου στο 8%.
Φόβο προκαλεί και ο τρόπος με τον οποίο τα αστικά κέντρα επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την αύξηση του πληθωρισμού. Εκείνο που επιχειρείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) που ακολούθησε την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) είναι η αύξηση του επιτοκίου. Το θεωρητικό του πλαίσιο είναι πως με την αύξηση του επιτοκίου αναφοράς θα ακολουθήσει αύξηση του κόστους δανεισμού από Κράτη και Τράπεζες, μείωση της προσφοράς χρήματος και ως εκ τούτου μείωση των δημόσιων δαπανών και ιδιωτικών επενδύσεων. Συνεπώς, η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας θα οδηγήσει στο ισοζύγιο της ζήτησης με την προσφορά άρα και στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Η πραγματικότητα μέχρι στιγμής έρχεται να φανερώσει το αντίθετο, καθώς δεν αντιμετωπίζεται η βασική αιτία του πληθωρισμού, που σήμερα είναι οι αυξημένες τιμές ενέργειας.
Μπορούν να αποδοθούν ευθύνες στην Κυβέρνηση;
Θα μπορούσαμε να δώσουμε απάντηση με δύο μόνο λέξεις! Και βέβαια! Καταρχάς δεν έδρασε ρεαλιστικά και προληπτικά με την υψηλή τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Ενώ θα μπορούσε να προχωρήσει σε ουσιαστική διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και παράλληλα δεν έγινε εισαγωγή φυσικού αερίου και πάλι για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, αποτυγχάνοντας και στους τέσσερις στόχους που η ίδια έθεσε. Κατά δεύτερο, απέτυχε στην ορθή εκτίμηση για το πώς θα επιδράσει στην κοινωνία και στα νοικοκυριά. Ως εκ τούτου, δεν πάρθηκε κανένα μέτρο για την στήριξη της κοινωνίας από την κυβερνητική πλευρά, ενώ όλα όσα μπορούσε να αποφασίσει η Βουλή με πρωτοβουλίες του ΑΚΕΛ (με τα περιορισμένα συνταγματικά δικαιώματα και εργαλεία που δίνονται στην Βουλή) τα ανάπεμψε ως αντισυνταγματικά και προφανώς όλα τα καταψήφισε η κοινοβουλευτική ομάδα του ΔΗΣΥ. Τέλος, ενδεικτικό του πόσο παταγώδης ήταν η αποτυχία της Κυβέρνησης να εκτιμήσει την κατάσταση και την ακρίβεια, είναι το γεγονός πως η εκτίμηση της κυβέρνησης τον Δεκέμβριο του 2021 για το 2022 κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2022 ήταν ότι ο πληθωρισμός θα ανέλθει μόλις στο 1.5%, ενώ τελικά ο πληθωρισμός έφτασε στο 8%.
Λύση μπορεί να υπάρξει;
Όπως ο Λένιν ανέλυε έναν αιώνα πριν, όσο ο καπιταλισμός θα αναπτύσσεται τόσο πιο έντονη θα είναι η ανάγκη για τον έλεγχο πρώτων υλών, έτσι ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα οξύνεται. Ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών αλλά και τον μέσων μεταφορών τους (θαλάσσιες και εδαφικές διαδρομές μεταφοράς τους), θα γίνεται εντονότερος και θα δημιουργούν διαρκώς νέους συσχετισμούς δυνάμεων.
Είναι δεδομένο, λοιπόν, πως οριστική λύση στα πλαίσια του καπιταλισμού δεν μπορεί να υπάρξει! Η οριστική λύση του ζητήματος θα έρθει μόνο με την αλλιώτικη κοινωνία του Σοσιαλισμού. Θα έρθει καθώς στο Σοσιαλισμό σταματά το κέρδος να είναι το μοναδικό κριτήριο παραγωγής, καθώς μπαίνουν πρώτα και κύρια οι ανάγκες του λαού! Έτσι, η ενέργεια από προϊόν θα μετατραπεί σε βασικό κοινωνικό αγαθό που θα παρέχεται απρόσκοπτα, σεβόμενο πραγματικά το περιβάλλον, σε ολόκληρο το λαό.
Μέχρι να πετύχουμε τον στρατηγικό μας στόχο, δεν θα μπορούσαμε να αφήσουμε τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες στο έλεος των ανταγωνισμών και των κρίσεων, αλλά ούτε να παίρνουμε θέση για το ποιος μονοπωλιακός όμιλος κερδίζει. Είναι γι’ αυτό που διαλεκτικά, επιλέγουμε να δημιουργούμε και να διεκδικούμε προτάσεις, που αν και γνωρίζουμε καλά πως δεν λύνουν οριστικά το πρόβλημα, δίνουν ανάσες ζωής στις λαϊκές οικογένειες και τα νοικοκυριά (παράδειγμα οι ενδεικτικές προτάσεις που παρατίθενται παρακάτω).
Όπως προαναφέραμε, γνωρίζουμε ότι, στα πλαίσια του αστικού κράτους, οι δυνατότητες για οριστικές λύσεις όλων των ζητημάτων της ενέργειας είναι περιορισμένες. Ωστόσο, μπορούν να υπάρξουν λύσεις που να αμβλύνουν το πρόβλημα και κυρίως να σταματήσουν τον κατήφορο στο βιοτικό επίπεδο των εργαζόμενων, των συνταξιούχων και των νέων της Κύπρου. Η εκλογή του Ανδρέα Μαυρογιάννη μπορεί να το πετύχει και αυτό!
Αλέξανδρος Γερολατσίτης
Μέλος Κ.Σ. ΕΔΟΝ
Μέλος Εκτελεστικού Συμβουλίου ΕΔΟΝ
Μάθε επιπλέον:
- Στη Σοβιετική Ένωση υπήρχαν σωληνώσεις κεντρικού συστήματος θέρμανσης που παρείχε ζεστό νερό και θέρμανση σε όλα τα σπίτια 24 ώρες το 24ωρο, που παραγόταν από θερμικά εργοστάσια ενέργειας. Το ίδιο σύστημα δεν άφηνε τους δρόμους να παγώσουν από τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
- Παράλληλα, κατοχυρώνεται το ηλεκτρικό ρεύμα, τα καύσιμα αλλά και το νερό ως κοινωνικά αγαθά και προσφέρονται δωρεάν, σταματώντας να θεωρούνται ως εμπορεύματα.
Σημεία από το πρόγραμμα διακυβέρνησης Ανδρέα Μαυρογιάννη:
- Κατάργηση της διπλής φορολογίας στα καύσιμα.
- Πλήρης απόδοση της ΑΤΑ σε όλους τους εργαζόμενους και εργαζόμενες.
- Μείωση του Φ.Π.Α. στο ηλεκτρικό ρεύμα από 19% στο 9%.
- Φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας.
- Άμεση εισαγωγή Φυσικού Αερίου και αξιοποίησή του για την εγχώρια κατανάλωση.
- Αναβάθμιση των δικτύων μεταφοράς και διανομής ενέργειας στην Κύπρο.
- Καθολική εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε οικίες, δημόσια κτίρια και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Σκαναρε για να δείς περισσότερα από το πρόγραμμα που αφορούν την ενεργειακή πολιτική (QR)
Πηγές
1.https://www.europarl.europa.eu/highlights/el/1205.html
Βιβλιοπρόταση
Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας.
Κείμενα για την οικονομική κρίση.