Δικαιώματα και ελευθερίες
Η άποψη ότι οι άνθρωποι πρέπει να εναποθέτουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους στα χέρια μιας ανώτερης αρχής η οποία θα αναλαμβάνει την προστασία τους, δεν είναι φαινόμενο των τελευταίων χρόνων. Αντιθέτως, έχει τις ρίζες της στη στιγμή της εμφάνισης της ανθρωπότητας όπου το ρόλο αυτό αναλάμβανε μια άγνωστη, ακαθόριστη δύναμη (ή και περισσότερες), ο θεός. Στη συνέχεια και διαμέσου των αιώνων η θεϊκή αυτή δύναμη μεταφέρθηκε ως προνόμιο στα χέρια αυτών που κατείχαν την εξουσία, στους φεουδάρχες, στους βασιλείς και τους μονάρχες. Αυτοί αναλάμβαναν να «προστατεύουν» και να «απονείμουν» δικαιοσύνη στη βάση των δικών τους συμφερόντων και υποκειμενικών κριτηρίων.
Με την εξέλιξη της ιστορίας δημιουργήθηκαν τα κράτη στα οποία μεταβιβάστηκε η ιδιότητα του προστάτη. Ως εκ τούτου ανέλαβαν εξουσίες για εφαρμογή νομοθεσιών και πολιτικών οι οποίες διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία των κοινωνιών και την ύπαρξη των πολιτών μέσα σε αυτές. Σύμφωνα με τον Χέγκελ, το κράτος αποτελεί τη «συλλογική βούληση των πολιτών». Τι γίνεται όμως στις περιπτώσεις όπου το κράτος, αντί να αποτελεί τη «συλλογική βούληση των πολιτών» μετατρέπεται σε συγκεντρωτική εξουσία και δρα για εμάς χωρίς εμάς; Πόσο εύκολο είναι το άτομο και οι ελευθερίες του να υποταχθούν στο κράτος; Ποιος καθορίζει τις αποφάσεις του κράτους και ποιων τα συμφέροντα εξυπηρετούν αυτές;
Κάπως έτσι είδαμε να εμφανίζονται ιδεολογίες επικίνδυνες για την ανθρωπότητα, αφού ο φασισμός και ναζισμός παρερμηνεύοντας την ιδιότητα του κράτους ως «συλλογική βούληση των πολιτών» δημιούργησαν αυταρχικά κράτη, τα οποία καταλύσαν κάθε μορφή ελευθερίας και διέπραξαν εγκλήματα εις βάρος της ανθρωπότητας έχοντας πάντα ως κίνητρο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου. Μάλιστα, ο Μπενίτο Μουσολίνι το 1932, αναφέρει: «ενάντια στον ατομικισμό ο Φασισμός στηρίζει το κράτος... Ο φιλελευθερισμός απορρίπτει το κράτος προς όφελος του ατόμου. Ο φασισμός επαναβεβαιώνει το κράτος ως την απόλυτη αλήθεια του ατόμου» για να μπορέσει έτσι να δικαιολογήσει τη συγκέντρωση όλων των εξουσιών στα χέρια του. Η ιστορία εξάλλου είναι γεμάτη με φασιστικά δικτατορικά καθεστώτα, τα οποία διαγράφοντας όλα τα δικαιώματα των πολιτών προσπάθησαν να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του κεφαλαίου.
Λέγοντας αυτά, θέλουμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες δεν είναι ούτε αυτονόητα ούτε δεδομένα. Πρέπει να ξέρουμε ότι αποτελούν το αποτέλεσμα μιας συνεχούς διαπάλης ιδεών, ιδεολογιών και συλλογικής διεκδίκησης. Στη δική μας αντίληψη δεν πρέπει να παραδίνονται και δεν πρέπει να εκχωρούνται στο κράτος - απροβλημάτιστα- δικαιώματα και ελευθερίες με πρόφαση την προστασία των πολιτών. Κάθε φορά λοιπόν που βρισκόμαστε μπροστά σε σχετικά διλήμματα πρέπει να αναλογιστούμε τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμοστούν οι όποιες εξουσίες και ποιο συμφέρον εξυπηρετούν.
Στο παρόν άρθρο πρόκειται να ασχοληθούμε με το νόμο για την Πρόληψη και την Καταστολή της Βίας στους Αθλητικούς Χώρους, όπως έχει τροποποιηθεί και άρχισε πρόσφατα να εφαρμόζεται. Παρά το γεγονός ότι ο εν λόγω νόμος έχει χαρακτηριστεί από πολλούς (και όχι άδικα) «τρομονόμος», εντούτοις δεν είναι ο πρώτος νόμος στην Κύπρο ο οποίος παραβιάζει τα ατομικά δικαιώματα. Εδώ και χρόνια έχουν εκχωρηθεί βάσει νομοθεσιών εξουσίες στη Γενική Εισαγγελία και την Αστυνομία οι οποίες παραβιάζουν το προσωπικό απόρρητο. Ταυτόχρονα, αξίζει να σημειώσουμε ότι ανά πάσα στιγμή η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλοι οργανισμοί έχουν αυτόματα πρόσβαση στα αρχεία της Κυπριακής Δημοκρατίας και άρα στα στοιχεία των πολιτών της.
«Ο τρομονόμος», το ιστορικό
Το φακέλωμα των πολιτών και οι παρακολουθήσεις είναι ένα φαινόμενο το οποίο έχει προκύψει στις χώρες της Δύσης κυρίως για την αντιμετώπιση των «εξωτερικών εχθρών», ιδιαίτερα μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και την έναρξη του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Βέβαια από τότε μέχρι και σήμερα οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ αλλάζουν εχθρούς κατά το δοκούν και αναλόγως συμφερόντων. Ωστόσο, παραμένουν πιστοί στα επιχειρήματα που θέτουν στους πολίτες κάθε φορά που καταπατούν τα δικαιώματα τους: σας παρακολουθούμε για να σας προστατεύουμε, σας φακελώνουμε για να σας προστατεύουμε, παραβιάζουμε τις τηλεπικοινωνίες σας για να σας προστατεύουμε, αποθηκεύουμε το DNA σας για να σας προστατεύουμε και ούτω καθεξής. Βέβαια, σε αυτή τη διαδικασία εξαλείφεται πλήρως η αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η συζήτηση αναφορικά με το νόμο για την Πρόληψη και την Καταστολή της Βίας στους Αθλητικούς Χώρους στην Κύπρο ξεκίνησε εδώ και χρόνια. Κάποιες από τις πρόνοιες που περιλαμβάνονται σε αυτόν συζητήθηκαν κατά καιρούς από διάφορους ως πιθανά μέτρα αντιμετώπισης της βίας στα γήπεδα ωστόσο, στη Βουλή κατατέθηκαν από τον Ιωνά Νικολάου και την κυβέρνηση Αναστασιάδη.
Οι πρόνοιες που προκάλεσαν αντιδράσεις όπως η θεσμοθέτηση της κάρτας φιλάθλου, η απαγόρευση μετακίνησης οπαδών σε κερκίδες χωρίς άδεια, καθώς και σωρεία άλλων αντιλαϊκών προνοιών εισάχθηκαν στο νόμο το 2014 με τον τίτλο «Μέτρα Καταστολής της Βίας».
Ο νόμος του 2014 τέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 23 Ιουλίου 2014 σε έκτακτη συνεδρίαση του σώματος που αφορούσε αποκλειστικά αυτό το θέμα και εγκρίθηκε με 31 ψήφους υπέρ και 18 κατά. Εναντίον ψήφισαν μόνο οι βουλευτές του ΑΚΕΛ Αριστερά – Νέες Δυνάμεις. Σημαντικό είναι επίσης να σημειωθεί ότι στην εν λόγω συνεδρίαση της ολομέλειας, η κοινοβουλευτική ομάδα του ΑΚΕΛ κατέθεσε τροπολογία για τη διαγραφή του μέρους του νομοσχεδίου που αφορούσε τη θεσμοθέτηση της κάρτας φιλάθλου, η οποία απορρίφθηκε με 30 ψήφους κατά, 18 υπέρ και μίας αποχής.
Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι μετά από παρέμβαση του ΑΚΕΛ κλήθηκαν για να τοποθετηθούν στη συζήτηση αθλητικά σωματεία, σύνδεσμοι φιλάθλων και οργανώσεις νεολαίας στις 23 Ιουλίου 2014. Τα σωματεία που ξεκάθαρα συμφώνησαν με τον τροποποιητικό Νόμο είναι τα σωματεία του Απόλλωνα και ΑΠΟΕΛ, ενώ εκ μέρους της ΑΕΛ τονίστηκε η απουσία διαβούλευσης και εκφράστηκαν ανησυχίες ως προς τη βιασύνη και την αμφίβολη επιτυχία των μέτρων. Το σωματείο της Ανόρθωσης τόνισε τα λειτουργικά δεδομένα που δεν υφίστανται, καθώς και το γεγονός ότι απαιτείται η καλλιέργεια αθλητικής παιδείας. Ξεκάθαρα ενάντια τάχθηκε το σωματείο της ΟΜΟΝΟΙΑΣ αναφέροντας ότι η βία εντός γηπέδων έχει περιοριστεί αρκετά και ότι η εξάλειψή της είναι θέμα πρόληψης και όχι καταστολής, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη καλλιέργειας παιδείας. Οι σύνδεσμοι φιλάθλων τάχθηκαν εναντίον, ενώ η μοναδική οργάνωση νεολαίας που τοποθετήθηκε επί του ζητήματος ήταν η ΕΔΟΝ, η οποία τάχθηκε εναντίον καταθέτοντας σειρά επιχειρημάτων.
Τι προβλέπει ο νόμος…
Με τον τροποποιητικό Νόμο του 2014, εκτός από την υποχρεωτική έκδοση κάρτας φιλάθλου δημιουργήθηκαν τα ακόλουθα ποινικά αδικήματα ειδικά σε σχέση με τους αθλητικούς χώρους:
α. Η ρίψη αντικειμένου εντός του αγωνιστικού χώρου ή στην περιοχή που βρίσκονται φίλαθλοι της άλλης ομάδας.
β. Η χρήση υβριστικών ή/και άσεμνων ή ρατσιστικών τραγουδιών ή συνθημάτων.
γ. Η πώληση εισιτηρίων χωρίς άδεια ή η μεταπώληση εισιτηρίων έξω από το γήπεδο ή οπουδήποτε αλλού.
δ. Η είσοδος φιλάθλου σε χώρο όπου δεν επιτρέπεται ή είσοδος.
ε. Η απόκρυψη του προσώπου εντός του αθλητικού χώρου ή στη γειτνιάζουσα περιοχή.
στ. Η μεταφορά προς το γήπεδο αλκοολούχων ποτών.
ζ. Η μετάβαση στο γήπεδο προσώπου που διατελεί σε κατάσταση μέθης ή που έκανε χρήση ναρκωτικών ουσιών.
η. Η μεταφορά σε όχημα που μεταβαίνει προς το γήπεδο αντικειμένων που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθούν ως επιθετικά όπλα.
θ. Η μετάβαση φιλάθλου που κατέχει εισιτήριο για συγκεκριμένη κερκίδα σε οποιαδήποτε άλλη κερκίδα ή σε χώρο που είναι καθορισμένος για τους φιλάθλους άλλης ομάδας.
ι. Η είσοδος φιλάθλου στον αγωνιστικό χώρο χωρίς άδεια.
ια. Η παρακολούθηση του αγώνα συστηματικά και αναίτια σε όρθια θέση, ενώ ο φίλαθλος βρίσκεται σε κερκίδες που έχουν καθοριστεί ως κερκίδες για καθήμενους φιλάθλους.
ιβ. Η παραβίαση της απαγόρευσης εισόδου σε αθλητικό χώρο.
Από τα πιο πάνω, προκύπτει ξεκάθαρα ότι πέραν του φακελώματος των προσωπικών δεδομένων δημιουργούνται αδικήματα που αφορούν πράξεις για τις οποίες ακόμα και ένας κοινός φίλαθλος, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με τη βία, μπορεί να συλληφθεί για αυτόφωρο αδίκημα (εφόσον για όλα προβλέπεται ποινή φυλάκισης). Για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε περίπτωση κρύου- ακόμη και έξω από το γήπεδο όταν ένας φίλαθλος καλύψει το πρόσωπο του ή όταν ο φίλαθλος αποφασίσει να μεταβεί σε άλλη κερκίδα (χωρίς βεβαίως την πρόθεση δημιουργίας επεισοδίων) ή ακόμα και όταν ο αγώνας αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ο φίλαθλος βρεθεί λόγω έντασης σε όρθια θέση σε «κερκίδες καθημένων».
Ταυτόχρονα επισημαίνουμε ότι η νομοθεσία όπως ψηφίστηκε παραχωρεί υπερεξουσίες στην Αστυνομία και στους stewards των γηπέδων καθώς η ευθύνη εφαρμογής της μετατίθεται σε αυτούς, με αποτέλεσμα να είμαστε ήδη αντιμέτωποι με περιστατικά κατάχρησης εξουσίας.
Ερωτηματικά…
Σε αυτό το σημείο πρέπει να θέσουμε κάποια ερωτήματα για τον εν λόγω νόμο.
Είναι συνταγματικός; Όπως μας έχουν εξηγήσει ειδικοί επί του ζητήματος, ο νόμος αυτός έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της αναλογικότητας. Σύμφωνα με αυτή, τα μέτρα που εφαρμόζει η νομοθεσία πρέπει να είναι ανάλογα με το σκοπό που θέλει να επιτελέσει. Το φακέλωμα δεκάδων χιλιάδων πολιτών για να συλληφθούν οι 10 ή οι 20 που προβαίνουν σε βανδαλισμούς και βία εντός των αθλητικών χώρων, καθιστά το νόμο δυσανάλογο.
Είναι εφαρμόσιμος; Για την εφαρμογή του νόμου απαιτούνται υποδομές στους αθλητικούς χώρους. Απαιτείται για παράδειγμα ειδικό σύστημα εισόδου, συστήματα παρακολούθησης, ακόμη και η απλή αρίθμηση θέσεων. Οι υποδομές αυτές, ούτε υπάρχουν στα γήπεδα μας, ούτε είναι στα άμεσα σχέδια των κυβερνώντων. Ως εκ τούτου μπορεί ο νόμος να εφαρμοστεί ή απλώς φακελώνονται χιλιάδες πολίτες;
Είναι ωφέλιμος; Είναι βέβαιοι όσοι εφάρμοσαν το νόμο ότι μπορεί να φέρει λύση στο θέμα της βίας στα γήπεδα; Ακόμα και αν εξαλειφθεί η βία μέσα στους αθλητικούς χώρους, ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι οι οπαδοί δεν θα συγκρούονται σε χώρους εκτός; Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η εφαρμογή αντίστοιχων νόμων έχει παταγωδώς αποτύχει στο εξωτερικό.
Ποια συμφέροντα εξυπηρετεί; Αλήθεια ποια συμφέροντα κρύβονται πίσω από την ψήφιση του νόμου; Ποιοι θα κερδίσουν από τη δημιουργία των συστημάτων παρακολούθησης και φακελώματος; Ποιοι θα κερδίσουν όταν οι φίλαθλοι δεν πηγαίνουν πια στο γήπεδο και το ποδόσφαιρο, αλλά και τα υπόλοιπα αθλήματα, θα αποτελούν πλέον καθαρά τηλεοπτικό προϊόν; Η απάντηση είναι απλή. Εκείνοι που έχουν το κεφάλαιο, οι ιδιοκτήτες των συνδρομητικών καναλιών και οι εταιρείες που θα εμπλακούν στη δημιουργία των δικτύων παρακολούθησης.
Πέραν αυτών, η δικαιοδοσία για την έγκριση και την καταλληλότητα των γηπέδων, μεταφέρεται πλέον στην Αρχή Αδειοδότησης που διορίζεται από την κυβέρνηση με αποτέλεσμα να χάνεται η διαφάνεια και να τίθενται αμφιβολίες για εξυπηρέτηση συμφερόντων.
Ο αγώνας μας συνεχίζεται
Ως ΕΔΟΝ επαναλαμβάνουμε για μια ακόμη φορά την αντίθεση μας με το σύνολο της νομοθεσίας για πάταξη της βίας στον αθλητισμό. Η αντίθεση μας έχει να κάνει με το κατασταλτικό πνεύμα του συνόλου της νομοθεσίας, το οποίο δεν αντιμετωπίζει το ευρύτερο κοινωνικό πρόβλημα της βίας τα γήπεδα, αλλά το μεταφέρει εκτός γηπέδων παραβιάζοντας παράλληλα τις ατομικές ελευθερίες και την ιδιωτικότητα όσων θέλουν να παρακολουθήσουν το αγαπημένο τους άθλημα.
Αντιμετώπιση του προβλήματος της βίας μπορεί να επέλθει μέσω της πρόληψης και της διαπαιδαγώγησης των νέων και ευρύτερα των φιλάθλων, της διαφανούς και δίκαιης διεξαγωγής των αθλητικών αγώνων, αλλά και ανατροπής των αντιλαϊκών πολιτικών που αναγεννούν την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό και όχι μέσω κατασταλτικών νομοθεσιών όπως αυτή.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι δεν διαχωρίζουμε τους φιλάθλους σε όσους εκδώσαν ή δεν εκδώσαν κάρτα. Όπως ακριβώς και οι αγώνες ενάντια σε άλλες αντιλαϊκές νομοθεσίες, πρέπει να γίνονται συγκροτημένα και οργανωμένα εντός και εκτός του αστικού κοινοβουλίου (Βουλή των Αντιπροσώπων), συγκροτημένα και οργανωμένα πρέπει να γίνει και ο αγώνας για κατάργηση ή/και τροποποίηση της νομοθεσίας στο σύνολο της, τόσο εντός, όσο και εκτός γηπέδων.
Η εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας δεν είναι το τέλος του δρόμου. Ως ΕΔΟΝ, πρόκειται να προχωρήσουμε το αμέσως επόμενο διάστημα σε συγκεκριμένες ενέργειες.
• Συνάντηση με την κοινοβουλευτική ομάδα του ΑΚΕΛ για μελέτη τρόπων με τους οποίους μπορούμε να παλέψουμε εντός Βουλής για την κατάργηση ή/και τροποποίηση της νομοθεσίας.
• Διαφωτιστικές εκστρατείες για τον αντιδραστικό χαρακτήρα της νομοθεσίας.
• Δημιουργία κοινού μετώπου με οργανώσεις, κόμματα και οργανωμένα σύνολα που διαφωνούν και θέλουν να ανατραπεί η νομοθεσία.
Οι ενέργειες αυτές θα συνεχιστούν και θα εξελιχθούν μέχρι να φτάσουμε στην πλήρη κατάργηση των προνοιών που συντελούν τον τρομονόμο. Η νεολαία πρέπει να δώσει πρώτη τον αγώνα ενάντια στη νομοθεσία αυτή, που θυμίζει σκοτεινές περιόδους της ιστορίας και η ΕΔΟΝ θα συνεχίσει να βρίσκεται στην πρωτοπορία.
Συντακτική Επιτροπή «Ν»
Άρθρο που δημοσιεύτηκε στη "Νεολαία" Οκτωβρίου 2018