«..Τον όρκο έχουμε δώσει με το ήλιο στα μαλλιά, το λάβαρο του αγώνα να κρατήσουμε ψηλά..» Τεύκρος Ανθίας (Από τον ύμνο της ΕΔΟΝ)
Ενόψει του 17ου Συνεδρίου της ΕΔΟΝ αξίζει να στρέψουμε το βλέμμα στο παρελθόν και στην ιστορία της ΕΔΟΝ. 68 χρόνια, θυσιών και αγώνων για το δίκαιο του λαού μας, των μαθητών, των φοιτητών, των νέων εργαζομένων. 68 χρόνια ανιδιοτελούς προσφοράς στον πολιτισμό, τον αθλητισμό και στο διεθνές αντιιμπεριαλιστικό κίνημα. Η ιστορία της ΕΔΟΝ είναι το ένα και το αυτό με τους με τους αγώνες του Κυπριακού λαού για πρόοδο, ευημερία και ειρήνη.
Στις απαρχές του 20ου αιώνα η κυπριακή νεολαία ζούσε σε συνθήκες αποικιακής εκμετάλλευσης, στερήσεων, φόβου και πείνας. Το 1926 ιδρύεται η Κομμουνιστική Νεολαία Κύπρου. Επηρεασμένη από τα πανανθρώπινα ιδανικά της Μεγάλης Οκτωβριανής επανάστασης η ΚΝΚ προσπαθεί να επιλύσει προβλήματα των νέων, οργανώνοντας εξορμήσεις στα χωριά, αψηφώντας τους ξυλοδαρμούς, τις απολύσεις και την τρομοκρατία. Η ΚΝΚ λειτούργησε στην παρανομία στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής, όμως κατάφερε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση μιας μαζικής οργάνωσης της προοδευτικής νεολαίας, της ΑΟΝ.
Μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο οι εργαζόμενοι και η νεολαία συνέχιζαν να ζουν σε συνθήκες πείνας και ανεργίας. Η ανάγκη για μαζικοποίηση της πάλης για απελευθέρωση του λαού σε συνδυασμό με την ανάγκη για κινητοποίηση των νέων έτσι ώστε να κατακτηθούν βασικά δικαιώματα, γέννησε την Ανορθωτική Οργάνωση Νεολαίας (ΑΟΝ). Μαζί με το ΑΚΕΛ η ΑΟΝ συμμετέχει ενεργά στον αγώνα ενάντια στην αποικιοκρατία. Η ΑΟΝ αναπτύσσει πλούσια δράση δημιουργώντας αθλητικούς συλλόγους σε ολόκληρη την Κύπρο, δεκάδες θεατρικά και χορευτικά συγκροτήματα, ενώ πραγματοποιεί Παγκύπρια Φεστιβάλ και αγώνες στίβου. Η δράση των προοδευτικών δυνάμεων στην Κύπρο οδήγησε τις αποικιοκρατικές αρχές το 1955 να θέσουν παράνομο το ΑΚΕΛ και την ΑΟΝ. Ιστορική στιγμή για την ΑΟΝ αποτέλεσε η σύλληψη μελών της μαζί με μέλη του ΑΚΕΛ (συνολικά 135 άτομα) από τους αποικιοκράτες οδηγώντας τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων.
Στις 12 του Απρίλη του 1959 τα στελέχη της παράνομης ΑΟΝ, πήραν την ιστορική απόφαση για αντικατάσταση της με την Ενιαία Δημοκρατική Οργάνωση Νεολαίας, την ΕΔΟΝ. Το ιδρυτικό συνέδριο της ΕΔΟΝ, στην παρουσία 1506 αντιπροσώπων στον κινηματογράφο «Παλλάς» στην Λευκωσία θέτει ως σκοπούς της Οργάνωσης την καθοδήγηση της νεολαίας στην πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό, για ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας της Κύπρου, τη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας με τα ιδανικά της δημοκρατίας, της ειρήνης, της κοινωνικής προόδου και του σοσιαλισμού. Η ΑΟΝ-ΕΔΟΝ πάντοτε στηριζόταν στην εθελοντική προσφορά των μελών της. Η Οργάνωση εργάστηκε ακατάπαυστα ενάντια στα ιμπεριαλιστικά διχοτομικά σχέδια το 1963 και το 1967 και ενάντια στην Τούρκικη επιδρομή το 1964 αλλά και την Ελληνική χούντα και στη δράση της. Μέλη της ΕΔΟΝ χάθηκαν άδικα από τις προδοτικές σφαίρες του φασισμού και της ΕΟΚΑ Β’. Δεκάδες μέλη και στελέχη της ΕΔΟΝ πότισαν με το αίμα τους το χώμα του νησιού μας, αφού αντιστάθηκαν στο πραξικόπημα και την εισβολή.
Στην μακρά πορεία της η ΕΔΟΝ είχε μια συνεχή και ισχυρή επαφή με την νέα γενιά. Για αυτόν ακριβώς το λόγο έχει καταξιωθεί ως η σημαντικότερη και μαζικότερη Οργάνωση νεολαίας στον τόπο μας, γι αυτό και είναι συνδεδεμένη με όλους τους αγώνες του Κυπριακού λαού για ανεξαρτησία, για υπεράσπιση της δημοκρατίας και τα δικαιώματα της νεολαίας. Σήμερα, κόντρα στους ευσεβείς πόθους του νεοφιλελεύθερου κατεστημένου η ΕΔΟΝ συνεχίζει να μεγαλώνει, συνεχίζει να εμπνέει με τις αρχές και τα ιδανικά της χιλιάδες δημοκρατικούς νέους και νέες. Συνεχίζει να οικοδομεί, με τους καθημερινούς αγώνες των μελών της, ένα ελπιδοφόρο μέλλον για τη νεολαία. Συνεχίζουμε, σε πείσμα των καιρών, δυναμώνουμε τους αγώνες μας για λευτεριά, μόρφωση, δουλειά!
Δημήτρης Στρατής
Μέλος Φοιτητικού Συμβουλίου ΕΔΟΝ
