Του Δημήτρη Αγάδη
Δημοσιογράφος ΑΣΤΡΑ
Σαράντα νέοι άνθρωποι με βερμούδες και σαντάλια που κατασκήνωσαν για να προστατέψουν μερικούς πλάτανους, ήταν αρκετοί για να βάλουν το φυτίλι σε μία κοινωνία που ήταν ως φαίνεται έτοιμη να πει όχι στην πολιτική επιλογή του Ερντογάν. Μία επιλογή που ανοίγει το δρόμο στον αυταρχισμό με άλλοθι τα πιστεύω του Ισλάμ, που οδηγεί αναπόφευκτα στη μονοκρατορία ενός ανθρώπου που ξεκίνησε από την φυλακή για "ανατρεπτικές" ενέργειες για να καταλήξει στη μεθόδευση αλλαγής του Συντάγματος και εγκαθίδρυση ισχυρής προεδρικής Δημοκρατίας. Αυτό ήταν το σχέδιο.
Ταξίμ στα τούρκικα σημαίνει διχοτόμηση αλλά και «μοιρασιά». Εκεί παλιά έφτανε το νερό της Πόλης και μετά μοιραζόταν στις συνοικίες. Ο Ερντογάν μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα κατάφερε να «διχοτομήσει» την κοινωνία και να προκαλέσει μία έκρηξη που στους νεότερους αλλά και τους παλαιότερους θυμίζει ένα μίγμα με στοιχεία από Πλατεία Ταχρίρ και Μάη του ‘68 με μικρή δόση από κομμούνα του Παρισιού, όπως ανέφεραν τουλάχιστον γνωστοί διανοούμενοι της Κωνσταντινούπολης τις τελευταίες εβδομάδες.
Η εξέγερση στην Πλατεία Ταξίμ και στις άλλες πόλεις της Τουρκίας στοίχισαν σε αίμα και δάκρυα. Τέσσερις (4) νεκροί. 7822 τραυματίες. Έξι άνθρωποι οδηγήθηκαν στην εντατική. Έντεκα άνθρωποι έχασαν την όραση τους από το ένα μάτι. Χίλιοι πολίτες βρέθηκαν στα μπουντρούμια της Αστυνομίας. Ο πολιτικός που κάποτε έγινε σύμβολο γιατί φυλακίστηκε από το κεμαλικό καθεστώς για ένα ποίημα που απήγγειλε, τώρα είναι αυτός που οδηγεί συμπολίτες του στη φυλακή.
Ο Ταγίπ Ερντογάν όπως όλοι οι ισχυροί ηγέτες, όταν τα πράγματα εξελίσσονται ανώμαλα ψάχνουν για ορατούς και αόρατους εχθρούς. Συνήθως ψάχνουν τους αόρατους. Έπεσε λοιπόν στην παγίδα και άρχισε να καταριέται την τεχνολογία, τις επικοινωνίες, το Internet, to Twitter, το Facebook, παρομοιάζοντας τους ηλεκτρονικούς «εχθρούς» με τον σατανά. «Είναι ο σύγχρονος μπελάς» είπε ο Ερντογάν για τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Δεν του έφτανε αυτό. Έπρεπε να «κατασκευαστούν» και οι αξιόπιστοι «στόχοι». Έτσι λοιπόν εφευρέθηκε εκ νέου ο εξωτερικός εχθρός, οι πράκτορες που υπονομεύουν την κυβέρνηση, οι ξένες μυστικές υπηρεσίες, οι ντόπιοι προδότες και η λίστα συνεχίζεται.
Στην αρχή ήταν 40 νεαροί με σαντάλια. Μετά έγιναν χιλιάδες, κεμαλικοί, δημοκράτες, σοσιαλιστές, αριστεροί, οικολόγοι, απολίτικοι, αριστεριστές, ακόμη και οπαδοί των ποδοσφαιρικών ομάδων, της Φενέρ Μπαξέ και της Μπεσικτάς που συνήθως σφάζονται μεταξύ τους.
Η νεολαία που εξεγέρθηκε και οι πατεράδες και οι μανάδες που τους ακολούθησαν, έθεσαν επί τάπητος την αντιισλαμική ατζέντα. Είπαν «φτάνει πια» στις νουθεσίες για το «ντεκολτέ» των γυναικών, για την απαγόρευση των εκτρώσεων, για τον αφορισμό της αντισύλληψης. Βαρέθηκαν να ακούν αυτήν την αντιπαθητική φωνή στο Μετρό να νουθετεί τα ζευγαράκια που κρατιόνταν χέρι χέρι περί «κόσμιας συμπεριφοράς». Είπαν «αρκετά» στον Ερντογάν για την απαγόρευση του αλκοόλ απορρίπτοντας εκείνη την φράση του «αν πιεις μια μπίρα είσαι αλκοολικός».
Οι 19 ημέρες συγκρούσεων ανέτρεψαν τις ισορροπίες. Οι δημοκρατικοί άνθρωποι που τον στήριζαν όταν έδινε τη μάχη του με τους στρατηγούς – Πασάδες αποτραβήχτηκαν. Στη θέση τους ο Ερντογάν άρχισε να συγκεντρώνει τους φανατικούς συντηρητικούς ισλαμιστές, τους εθνικιστές παντός φάσματος και βεβαίως τα ευάλωτα σε κατάρες και ξενοφοβία στρώματα της «άλλης» Τουρκίας. Αυτοί συγκεντρώθηκαν στα αεροδρόμια και τις πλατείες φωνάζοντας το ανατριχιαστικό σύνθημα «Πες μας να πεθάνουμε και θα το κάνουμε». Ένα σύνθημα που τόσο θυμίζει τις εποχές του Σαντάμ Χουσεΐν ή τις υστερικές στιγμές των φρουρών της επανάστασης στην Τεχεράνη. Σε αυτές τις μάζες απευθύνεται ο Ερντογάν όταν ομιλεί περί «ξένου δάκτυλου» και καταριέται τις ξένες δυνάμεις, τα δυτικά ΜΜΕ, τους προδότες και τους πουλημένους. Ο Ερντογάν οργισμένος κήρυξε τον πόλεμο σε έναν κόσμο, φανταστικό, των συνομωσιών.
Μέχρι πριν από λίγες ημέρες ο Ερντογάν «είχε στο τσεπάκι του» την αλλαγή του Συντάγματος και τη μεταπήδηση τους στην προεδρία της Δημοκρατίας με υπερεξουσίες. Τώρα, μετά από 19 ημέρες κάτι τέτοιο δύσκολα εφικτό. Πριν από τρεις εβδομάδες ο Ερντογάν πιθανόν και να έμενε στην ιστορία ως ο μοναδικός πολιτικός που θα έλυνε το κουρδικό ζήτημα. Μετά από 19 ημέρες μία τέτοια προοπτική φαντάζει αδύνατη. Πριν από ένα μήνα στην Τουρκία υπήρχαν ακόμη ορισμένοι που πίστευαν στην ευρωπαϊκή προοπτική της. Τώρα ο Ερντογάν ναρκοθετεί αυτό το ευρωπαϊκό οδοιπορικό, καθυβρίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σνομπάρει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Κάποιοι, προ εβδομάδων (Κώστας Μητσοτάκης), πίστευαν και δικαιολογημένα, πως ο Ερντογάν θα μπορούσε να λύσει το Κυπριακό ή να συνεισφέρει έστω στην επίλυση του. Τώρα τα πράγματα άλλαξαν και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας είναι υποχρεωμένος να συνδιαλέγεται με τους συντηρητικούς και εθνικιστικούς κύκλους. Το γιατί είναι εύκολο να απαντηθεί. Ο σημερινός πρωθυπουργός αν και λαβωμένος βαριά εξακολουθεί να ελέγχει μεγάλο τμήμα του πληθυσμού ικανό να τον οδηγήσει σε νέα εκλογική νίκη. Μόνον που η κοινωνική και πολιτική σύνθεση των ψηφοφόρων του αλλάζει και μετακινείται σε εκείνες τις μάζες που αρνούνται να αποδεχθούν τη νεωτερικότητα. Καθηγητής Πανεπιστημίου, θερμός οπαδός του Ερντογάν έλεγε προ ημερών πως «Αν ψάξουμε τα σόγια των εξεγερμένων θα ανακαλύψουμε πως κατάγονται από Εβραίους, Ρωμιούς και Αρμένηδες».
Ταξίμ στα τούρκικα σημαίνει διχοτόμηση ή και μοιρασιά. Τα παιδιά της Πλατείας με τους πλάτανους έβαλαν μπροστά μία πολιτική διελκυστίνδα. Η αμέσως επόμενη περίοδος θα δείξει αν η Τουρκία θα πάει προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Θα δείξει αν η Τουρκία θα εισέλθει στο «σύνδρομο της Μέσης Ανατολής» ή αν θα προχωρήσει σε ένα δημοκρατικό μοντέλο. Η πλατεία Ταξίμ άνοιξε δυο δρόμους, ο ένας προς την ελευθερία και ο άλλος προς το φασισμό.
