Σε κρίσιμο σταυροδρόμι βρίσκεται το Κυπριακό, με τη διχοτόμηση να αναπνέει στο σβέρκο της Κύπρου και του λαού της. Την ώρα που η Τουρκία επιμένει στην αδιάλλακτη θέση για λύση δύο κρατών, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης προτιμά να ακολουθεί το παιχνίδι των εντυπώσεων παρά να επιμένει σε ουσιαστικές πρωτοβουλίες με στόχο την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
Η Τουρκία εδώ και χρόνια έχει ξεκαθαρίσει τη θέση της, την οποία στηρίζει και προωθεί εντατικά με κάθε ευκαιρία και η αντιδραστική ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας, διά του επικεφαλής της Ερσίν Τατάρ. Αξίζει να σημειώσουμε μόνο τη στάση του Τατάρ μετά τις δηλώσεις Χριστοδουλίδη περί πρόσκλησης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, η οποία μετατράπηκε ξαφνικά σε βολιδοσκόπηση για τριμερή συνάντηση, για να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Ο Τατάρ, προς μεγάλη απογοήτευση τόσο της τουρκοκυπριακής κοινότητας που στην πλειοψηφία της ανυπομονεί να λυθεί το Κυπριακό, όσο και για την ελληνοκυπριακή πλευρά, απέρριπτε την προοπτική τριμερούς συνάντησης με τον Χριστοδουλίδη και τον ΓΓ του ΟΗΕ, επαναλαμβάνοντας τις απαράδεκτες θέσεις για κυριαρχική ισότητα και δύο κράτη στην Κύπρο.
Είναι ξεκάθαρο πως στη μέχρι σήμερα αδιάλλακτη στάση του, ο Τατάρ έχει τη στήριξη της κατοχικής Τουρκίας που προσβλέπει στα δικά της ιμπεριαλιστικά συμφέροντα για την Κύπρο. Ταυτόχρονα, η Τουρκία με κάθε ευκαιρία προσπαθεί να αποσυνδέσει το Κυπριακό από την ευρωπαϊκή ενταξιακή πορεία της, σημειώνοντας πως αυτό θα περιπλέξει την κατάσταση. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, σε δηλώσεις του μετά τη συμμετοχή του στο άτυπο συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, ανέφερε πως «η σύνδεση του Κυπριακού με τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ δεν είναι υγιής μέθοδος και δεν θα αποφέρει αποτελέσματα». Γεγονός που αποδεικνύει πως τα ευρωτουρκικά αδυνατούν να απελευθερώσουν δυναμικές για κίνητρα της Τουρκίας να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ασυνέπεια και αστάθεια από τον ΠτΔ
Την ίδια ώρα η κυβέρνηση και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιμένουν στο δρόμο των καλών εντυπώσεων, χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα. Τον Αύγουστο, όταν η προσοχή στο διεθνές προσκήνιο στράφηκε στην πεντηκοστή επέτειο από το δίδυμο έγκλημα του 1974, η Κυβέρνηση προτίμησε να θολώσει το τοπίο παρά να αναδείξει την ανάγκη για επίλυση του προβλήματος. Σε δηλώσεις μετά από αντικατοχική εκδήλωση, ο κ. Χριστοδουλίδης είχε αναφέρει πως είχε προσκληθεί από το ΓΓ του ΟΗΕ σε τριμερή συνάντηση στη Νέα Υόρκη και είχε αναφέρει και συγκεκριμένες πιθανές ημερομηνίες διεξαγωγής της.
Η «πρόσκληση» σύντομα μετατράπηκε σε βολιδοσκόπηση, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη σύγχυση στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα γύρω από το θέμα της τριμερούς, καθώς ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος έτρεχε να προλάβει τη βόμβα που έριξε ο Πρόεδρος, προβαίνοντας σε διευκρινίσεις. Εξάλλου ο Τατάρ προτού απορρίψει το ενδεχόμενο διεξαγωγής της συνάντησης ανέφερε πως δεν είχε λάβει κάποια ειδοποίηση από τον Γενικό Γραμματέα, επιβεβαιώνοντας πως επρόκειτο για πρόωρα πυροτεχνήματα παρά για ουσιαστικές ενέργειες.
Χωρίς να είναι αυτά αρκετά, ο Αναπληρωτής Κυβερνητικός Εκπρόσωπος προχώρησε σε ανησυχητικές δηλώσεις σε σχέση με το πλαίσιο Γκουτέρες που εύλογα δημιουργούν προβληματισμούς για τις προθέσεις της Κυβέρνησης. Η Κυβέρνηση έπρεπε να γνωρίζει ότι το Πλαίσιο Γκουτέρες δεν «αποτελείται από τίτλους» αλλά συνιστά ένα προχωρημένο στάδιο σύγκλισης στα βασικά θέματα του Κυπριακού και συνδέεται άρρηκτα με το διαπραγματευτικό κεκτημένο. Η δε πολιτική ισότητα δεν έχει απλώς περιγραφεί από τα σχετικά Ψηφίσματα του ΟΗΕ αλλά έχει πάρει συγκεκριμένο περιεχόμενο μέσα από τις διαπραγματευτικές συγκλίσεις. Στη δε Διάσκεψη του 2017 το ζήτημα είχε επιλυθεί σχεδόν πλήρως. Αν αυτά δεν ήταν και δεν είναι ξεκάθαρα για την Κυβέρνηση, είναι άξιο απορίας τι μηνύματα στέλνονται από πλευράς μας προς τον ΟΗΕ και τη διεθνή κοινότητα. Ο κ. Χριστοδουλίδης πρέπει να ξεκαθαρίσει επιτέλους τη θέση του για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό.
Η πλευρά μας πρέπει να είναι σαφής, ξεκάθαρη και πειστική για την ετοιμότητά της για επανέναρξη των συνομιλιών από το σημείο που διακόπηκαν το 2017, στη βάση του Πλαισίου Γκουτέρες και του συνόλου του διαπραγματευτικού πλαισίου. Αυτή πρέπει να είναι η απάντησή μας στις απαράδεκτες διχοτομικές αξιώσεις της κατοχικής δύναμης και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας.
Ενεργειακό και όχι «ευρωτουρκικά»
Την ώρα που βιώνουμε το μακροβιότερο αδιέξοδο και το μακροβιότερο διαπραγματευτικό κενό, είναι αδήριτη ανάγκη ν’ αναλάβουμε συγκεκριμένες και στοχευμένες πρωτοβουλίες ώστε να σπάσουμε το αδιέξοδο και να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά, διαφυλάσσοντας τις συγκλίσεις και διαπραγματευόμενοι επί του πλαισίου Γκουτέρες.
Για να δημιουργηθεί η δυναμική ώστε η τουρκική πλευρά να επανέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, θα πρέπει να εντοπίσουμε εκείνα τα πεδία που μπορούν να απελευθερώσουν κοινά ενδιαφέροντα και κίνητρα για την Τουρκία να επανέλθει στις συνομιλίες. Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης και της ΕΕ να συνδέσει το Κυπριακό με τις ευρωτουρκικές σχέσεις, καθιστώντας το ως το πεδίο που θα απελευθερώσει αυτές τις δυναμικές, η πραγματικότητα είναι πως το πεδίο εκείνο που μπορεί πραγματικά ν’ απελευθερώσει κίνητρα είναι τα ενεργειακά - ένας τομέας του οποίου ο ρόλος έχει ενισχυθεί και εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.
Με την κατάσταση στο Κυπριακό να βρίσκεται σε απελπιστικά αρνητική κατάσταση, είναι μονόδρομος να ληφθούν ουσιαστικές πρωτοβουλίες από την Κυβέρνηση, η οποία οφείλει να τηρεί μια συνεπή στάση στην προσπάθεια επανέναρξης των διαπραγματεύσεων, όπως επίσης και να εντατικοποιηθεί ο δικοινοτικός αγώνας για συνεργασία και επαναπροσέγγιση μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Καλλής Αντούνας
Επικεφαλής Γραφείου Επαναπροσέγγισης ΕΔΟΝ