Είναι γεγονός πως το σύγχρονο κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο της ετεροκανονικότητας είναι αδύνατο να αποδυναμωθεί εντός των αντιφάσεων του καπιταλιστικού συστήματος το οποίο και το δημιούργησε. Ο καπιταλισμός στην προσπάθεια του να στηρίξει την οικογένεια σε περιόδους κρίσης εντείνει συντηρητικά ιδεολογήματα όπως ο σεξισμός, την ομο/αμφί/τρανσφοβία και παράλληλα επιφορτίζει τις ευθύνες της αναπαραγωγής και της φροντίδας των οικείων προσώπων στις γυναίκες, εν απουσία κοινωνικού κράτους πρόνοιας.
Η οικογένεια των λαϊκών στρωμάτων ένεκα των εξαντλητικών ωραρίων εργασίας βρισκόταν υπό διάλυση εφόσον άντρες και γυναίκες δούλευαν σε απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Οι σχέσεις παραγωγής καθώς και η ανάγκη του κεφαλαίου να κατέχει τον έλεγχο των ανθρώπινων κοινωνιών επέβαλε την ισχύ του και πρόταξε την οικογένεια ως μηχανισμό αναπαραγωγής της εργατικής τάξης, κάτι το οποίο συνέτεινε και στον περιορισμό της προσωπικής επιλογής των ατόμων αλλά και στον παραγκονισμό των συνόλων εκείνων που αντιτίθενται σε αυτή την πρακτική.
Οι μαρξιστές θεωρητικοί άσκησαν κριτική στο θεσμό της οικογένειας, τους ρόλους των φύλων και τη σεξουαλική καταπίεση. Δύο μήνες μετά το ξέσπασμα της μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης, καταργήθηκαν όλοι οι νόμοι που ποινικοποιούσαν την ομοφυλοφιλία και τις εκτρώσεις. Ακολούθησαν επίσης, μεγάλες αλλαγές σχετικά με τις αιτήσεις διαζυγίου και δόθηκαν αρκετές νομικές ελευθερίες σε σχέση με την προσωπική ζωή των ανθρώπων και το σεβασμό στην προσωπική επιλογή του καθενός και της καθεμίας. Αυτές οι νομικές ελευθερίες δημιούργησαν τη δυναμική ώστε να προστατεύονται οι γάμοι μεταξύ ομόφυλων ατόμων ενώ υπάρχουν και καταγεγραμμένες περιπτώσεις επεμβάσεων επαναπροσδιορισμού φύλου κατά τη δεκαετία του 1920. Έτσι, ο σεξουαλικός προσανατολισμός θεωρήθηκε ως προσωπικό ζήτημα και δόθηκε η ελευθερία στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα να ζουν όπως τα ίδια επέλεγαν.
Ο σοσιαλισμός ως η βαθμίδα αυτή στην ιστορική εξέλιξη που προκύπτει με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής είναι θεμελιακά δομημένος ώστε να βρίσκεται στο πλευρό των σημερινών καταπιεσμένων ομάδων, και άρα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Ιδιαίτερα δε, όταν το προφίλ αυτών των ατόμων είναι διατομεακό, οι διακρίσεις και η περιθωριοποίηση είναι εντονότερες. Η διατομεακότητα επιβαρύνει το άτομο με πολλαπλό στιγματισμό και επιβραδύνει την πρόσβαση σε ανθρώπινα αγαθά και κρατική στήριξη. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα με μεταναστευτικό/προσφυγικό βιογραφικό.
Είναι γεγονός πως οτιδήποτε παρεκκλίνει των προτύπων που οριοθετεί η αστική δημοκρατία αντιμετωπίζεται ως ανωμαλία ή ακόμη και ηθικός εκφυλισμός της ανθρωπότητας. Τέτοια ιδεολογήματα εδραιώνονται και έχουν δυναμική η οποία μπορεί και να καταλήξει σε φασιστικές, ναζιστικές αντιλήψεις. Οτιδήποτε δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες του κεφαλαίου θεωρείται προβληματικό και επικίνδυνο. Έτσι, η ερμηνεία και η αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας ως ψυχική ασθένεια ανταποκρίθηκε – και ανταποκρίνεται! – στις ανάγκες των παραγωγικών σχέσεων του καπιταλισμού. Ωστόσο, δεν αντιμετωπίζεται μόνο η ομοφυλοφιλία ως περιθωριοποιημένη ομάδα, αλλά και άλλες κοινωνικές ομάδες όπως άτομα με αναπηρίες. Τέτοιες πρακτικές, είναι επικίνδυνες εφόσον τεκμαίρεται πως καθιστούν τα άτομα αυτά στο περιθώριο και εκτεθειμένα σε σημείο που επηρεάζεται ακόμη και η επιβίωση και η αξιοπρεπής διαβίωση τους μέχρι και σήμερα, αφού αντιμετωπίζουν περιορισμούς προσβασιμότητας σε καίριες υπηρεσίες, όπως η υγεία, το κοινωνικό κράτος αλλά και άλλα αγαθά χρήσιμα για μια αξιοπρεπή ζωή.
Είναι γεγονός επίσης, πως με την επικράτηση του Χίτλεροφασισμού χιλιάδες ομοφυλόφιλοι στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ως άτομα παράφυσίν. Οι «άνθρωποι με τα ροζ τρίγωνα» χαρακτηρίζονταν ως έκφυλοι, διεστραμμένοι και επικίνδυνοι, βασανίστηκαν και διώχθηκαν εφόσον δεν ανταποκρίνονταν στα μισάνθρωπα πρότυπα που υπερασπίζεται ο φασισμός που θέλει την οικογένεια να υπηρετεί την αναπαραγωγή της Άρειας Φυλής.
Δυστυχώς μέχρι και σήμερα, στο πλαίσιο της αστικής δημοκρατίας και των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών του καπιταλισμού, οι ανθρώπινοι ρόλοι και η ανθρώπινη υπόσταση νομιμοποιείται μόνο υπό το πρίσμα της οικογένειας και τις σχέσεις εξουσίας εντός της και εντός των σχέσεων παραγωγής. Η διαίρεση των ρόλων εντός της παραδοσιακής πατριαρχικής οικογένειας αξιοποιείται από τον καπιταλισμό και δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες εκμετάλλευσης των ανθρώπων από το κεφάλαιο.
Παρά το γεγονός ότι μέχρι και σήμερα, εν έτη 2023, το δικαίωμα στο σεξουαλικό προσανατολισμό και στην ταυτότητα φύλου δεν αντιμετωπίζεται ως δικαίωμα επιλογής, η Αριστερά οφείλει να συνεχίσει να διεκδικεί το αυτονόητο, να διεκδικεί δηλαδή, ίσα δικαιώματα και ίσες επιλογές για όλα τα άτομα του κοινωνικού συνόλου χωρίς περιορισμούς και «ναι, μεν αλλά…». Αφηγήματα, πολιτικές και πρακτικές με θεμελιακές διακρίσεις στη βάση του φύλου, της φυλής ή του σεξουαλικού προσανατολισμού θεωρούνται απαράδεκτα και ανεπίτρεπτα ενώ προσανατολίζονται σε δρόμους που σε καμία περίπτωση δεν οδηγούν στην προστασία και στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Προς αυτή την κατεύθυνση, το κράτος οφείλει να εφαρμόσει μέτρα για την καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην εργασία. Πρέπει να ενισχυθεί η εφαρμογή της νομοθεσίας για την ομοφοβική και τρανσφοβική ρητορική μίσους, καθώς επίσης και να τεθούν μηχανισμοί εποπτείας της εφαρμογής της συγκεκριμένης νομοθεσίας. Οφείλουμε επίσης, να προσανατολίσουμε τις δυνάμεις μας ώστε να ασκηθεί πίεση για την κατοχύρωση του δικαιώματος νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου. Ενώ τέλος, ο τερματισμός των διακρίσεων στην τεκνοθεσία και την εξωσωματική γονιμοποίηση είναι επιβεβλημένος. Η σεξουλαική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία αποτελεί βασικό στοιχείο ενδυνάμωσης της κοινωνίας για την επικράτηση της γνώσης, του σεβασμού και της αλληλεγγύης μεταξύ όλων των ατόμων της κοινωνίας. Ενώ κάτι τέτοιο θα ενισχυθεί μαζί με την εκπαίδευση και τη συνεχή διαπαιδαγώγηση όλων των επαγγελματιών πρώτης γραμμής σε καθοριστικής σημασίας σημεία του κρατικού μηχανισμού.
Άντρεα Κώστα
Επικεφαλής Γραφείου Ισότητας και Ισοτιμίας ΚΣ ΕΔΟΝ