Το ζήτημα της περιβαλλοντικής και της οικολογικής κρίσης είναι ζήτημα πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό. Η ζωή και η δράση του ανθρώπου ιστορικά στηρίχτηκε αποκλειστικά στη διαχείριση και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, τόσο όσον αφορά στην επιβίωσή του όσο και σε ό,τι αφορά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινωνιών. Από την έλευση της βιομηχανικής εποχής μέχρι και σήμερα, οι παραγωγικές σχέσεις στηρίχτηκαν βασικά στην αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων και στην εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, με βασικό στόχο το κέρδος και κύριο αποτέλεσμα τη συσσώρευση κεφαλαίου στα χέρια των λίγων.
Η συσσώρευση κεφαλαίου αντανακλάται σήμερα στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομική κρίση και ταυτόχρονα στην επιδείνωση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων, λόγω της βιομηχανικής δραστηριότητας και κουλτούρας που επιβλήθηκε στις ανεπτυγμένες χώρες αλλά και στις «αναδυόμενες» οικονομίες. Το άμεσο αποτέλεσμα των πιο πάνω αντανακλάται στις συνθήκες ζωής, αφού ο μισός πληθυσμός του πλανήτη ζει σε συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης, ενώ η τρομακτική αλλαγή των κλιματικών συνθηκών μας φέρνει αντιμέτωπους καθημερινά με ακραία καιρικά φαινόμενα. Ο κίνδυνος της εξάλειψης των δυνατοτήτων του πλανήτη, ώστε να μπορεί να συντηρήσει τις επόμενες γενιές, είναι πλέον ορατός. Και ενώ η περιβαλλοντική κρίση έχει προκαλέσει την προσοχή και το ενδιαφέρον των ανθρώπων ανά το παγκόσμιο, οι επικρατέστερες οικονομικά δυνάμεις προσπαθούν να μας καθησυχάσουν ότι δήθεν το κεφάλαιο, η τεχνολογία και οι δυνάμεις της αγοράς θα ρυθμίσουν τελικά τα περιβαλλοντικά ζητήματα λύνοντάς τα χωρίς οποιεσδήποτε αλλαγές στο μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθείται και φυσικά χωρίς κόστος στην ποιότητα της ζωής των λαών των ανεπτυγμένων χωρών.
Σε άρθρο προηγούμενου τεύχους δείξαμε πώς με διάφορους τρόπους μετατοπίζεται το βάρος της επίλυσης του κομβικού αυτού προβλήματος στους λαούς, ενώ το κεφάλαιο αξιοποιεί της πρακτικές αυτές για κερδοφορία («΄΄Πράσινα΄΄ προϊόντα, οι παγίδες που κρύβουν και το φαινόμενο του ΄΄Πράσινου ξεπλύματος΄΄» Οκτώβριος 2021, ). Πολλές είναι, για παράδειγμα, οι τεχνολογικές προτάσεις που τίθενται για επίλυση του ζητήματος των κλιματικών αλλαγών συμπεριλαμβανομένων των βιοκαυσίμων, της πυρηνικής ενέργειας, νέων σταθμών παραγωγής ενέργειας με άνθρακα και δέσμευση του διοξειδίου, ανεμογεννητριών κλπ. Με αυτό τον τρόπο γίνεται εν πολλοίς η μετατόπιση του περιβαλλοντικού προβλήματος σε τεχνολογικό ζήτημα το οποίο, σύμφωνα με αυτές τις δυνάμεις, θα επιλυθεί μέσα στα πλαίσια του σύγχρονου πλαισίου ανάπτυξης και του μηχανισμού της αγοράς. Μέσα από αυτή τη σκοπιά, η παγκόσμια οικονομία σταδιακά θα ελαττώσει τις πιέσεις που ασκούνται στο περιβάλλον και η αγορά θα βρει καινούργιες οδούς συσσώρευσης κεφαλαίου, επιλύοντας ταυτόχρονα το περιβαλλοντικό ζήτημα. Η λογική αυτή όμως αγνοεί τη ρίζα του περιβαλλοντικού προβλήματος, το οποίο είναι το ίδιο το μοντέλο της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Διάσκεψη Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή στην Γλασκόβη, COP26
Στα πλαίσια, ωστόσο, των προσπαθειών των κρατών για περιορισμό της περιβαλλοντικής κρίσης, εντάσσονται και οι διασκέψεις των Ηνωμένων Εθνών, όπως για παράδειγμα η COP21 στο Παρίσι το 2015, όπου οι χώρες συμφώνησαν να προσπαθήσουν να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα για να περιορίσουν την κλιματική κρίση. Αυτή η παγκόσμια συμφωνία έγινε γνωστή ως Συμφωνία του Παρισιού.
Η πιο πρόσφατη Διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στις 31 Οκτωβρίου-12 Νοεμβρίου 2021 στην Γλασκόβη, με κύριο στόχο την παγκόσμια συνεργασία για τη χάραξη στρατηγικής για παγκόσμιες μηδενικές εκπομπές έως τα μέσα του αιώνα. Για το λόγο αυτό οι χώρες που συμμετείχαν θα έπρεπε να προωθήσουν φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών ως το 2030 και τη σταδιακή επίτευξη του μηδενικού ισοζυγίου έως το 2050. Δυστυχώς, όμως, ακόμη μια Σύνοδος ολοκληρώθηκε χωρίς να επιτευχθούν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Μετά από αισιόδοξες ομιλίες γεμάτες δεσμεύσεις και μαραθώνιες συνομιλίες, οι 190 και πλέον χώρες που συμμετείχαν δεν κατάφεραν ούτε φέτος να καταλήξουν σε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για το μέλλον του πλανήτη και της ανθρωπότητας.
Η μη επίτευξη συμφωνίας στη βάση όσων είχαν συζητηθεί και τεθεί τους προηγούμενους μήνες, καταδικάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη να ζήσουν σε συνθήκες απρόβλεπτες και πολύ πιθανόν επικίνδυνες. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξάνονται συνεχώς, οι καύσωνες θα εμφανίζονται πολύ πιο τακτικά, οι πάγοι θα λιώνουν πιο γρήγορα και η στάθμη της θάλασσας θα ψηλώνει επικίνδυνα.
Το μέλλον του πλανήτη ο σοσιαλισμός
Η ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος και της ζωής των ανθρώπων προϋποθέτει την αλλαγή στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης, τις επενδύσεις σε μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και χρηματοδότηση για την προστασία των αναπτυσσόμενων χωρών. Η κλιματική αλλαγή πλέον είναι ικανή να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια και τη σταθερότητα χωρών, αφού όλες οι χώρες ανεξαιρέτως αντιμετωπίζουν κινδύνους για την ασφάλειά τους εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Η μόνη λύση, είναι ο δρόμος προς την κοινωνία της κοινωνικής δικαιοσύνης, απαλλαγμένης από την κερδοφορία των λίγων εις βάρος των πολλών και του περιβάλλοντος. Μιας κοινωνίας που θα σχεδιάζει την ανάπτυξη της με επίκεντρο τον άνθρωπο και την διαλεκτική σύνδεσή του με την φύση, της κοινωνίας του σοσιαλισμού.
Αντούνας Καλλής
Μέλος Κ.Σ. ΕΔΟΝ
Μέλος Μορφωτικού Γραφείου Κ.Σ. ΕΔΟΝ