Αυτό τον Σεπτέμβριο, συμπληρώνονται 20 χρόνια από την θάνατο του μεγάλου ερμηνευτή Στέλιου Καζαντζίδη, ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στις 14 Σεπτεμβρίου 2001. Ενός σπουδαίου λαϊκού ερμηνευτή ο οποίος τραγούδησε τα βάσανα και τις χαρές του ελληνικού λαού, τον πόνο, την ξενιτιά και το πάθος, αφήνοντας πίσω του μια τεράστια παρακαταθήκη αγαπημένων λαϊκών τραγουδιών.
Μια ζωή – αγώνας για επιβίωση
Γεννημένος τον Αύγουστου του 1931, στην Νέα Ιωνία, από γονείς πρόσφυγες, ο Στέλιος Καζαντζίδης εξέφρασε μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων για τους οποίους, όπως και για τον ίδιο, ο αγώνας για επιβίωση ήταν αυτονόητος. Στα δεκατρία του χρόνια χάνει τον πατέρα του, ο οποίος οργανώθηκε στις τάξεις του ΕΛΑΣ, πρόσφερε τις υπηρεσίες του στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) και στα χρόνια του εμφυλίου δολοφονήθηκε από παρακρατικούς αντικομμουνιστές. Αναγκασμένος λοιπόν από πολύ νωρίς να μπει στο σκληρό δρόμο της βιοπάλης προκειμένου να ζήσει τη μητέρα του και τον νεογέννητο αδελφό του, δούλεψε σαν αχθοφόρος, σαν μικροπωλητής στις αγορές και κάτω από αντίξοες συνθήκες σε οικοδομές και σε εργοστάσια.
Αφορμή για να ανοίξει ο δρόμος του προς το τραγούδι ήταν μια κιθάρα – δώρο από το αφεντικό του σε εργοστάσιο της Νέας Ιωνίας, ο οποίος εκτίμησε τη φωνή του. Αυτοδίδακτος αρχικά, τον ανακάλυψε ένας περαστικός, ενώ έπαιζε στο σαλόνι του και έτσι έπιασε την πρώτη του δουλειά σαν μουσικός σε μια ταβέρνα.
Ο τραγουδιστής του καημού και του πόνου
Το 1950, αρχίζει τη λαμπρή του πορεία στο τραγούδι αφού εμφανίζεται για πρώτη φορά επαγγελματικά στην Κηφισιά, και από τότε, για διάρκεια μισού αιώνα, ο Στέλιος Καζαντζίδης προσφέρει ερμηνείες στις οποίες ταυτίζονται στρώματα της φτωχολογιάς, με τα τραγούδια του να συμπυκνώνουν τους καημούς, τις πίκρες και τις αδικίες του κόσμου.
Απόλυτος κυρίαρχος στο λαϊκό τραγούδι μέχρι το 1965, έκανε αμέτρητες επιτυχίες, μεταξύ των οποίων: «Δυο πόρτες έχει η ζωή», «Η πρώτη αγάπη», «Η κοινωνία με κατακρίνει», «Μαντουμπάλα», «Ζιγκουάλα», «Απόκληρος της κοινωνίας», «Είσαι η ζωή μου», «Φεύγω με πίκρα στα ξένα», «Στις φάμπρικες της Γερμανίας», «Καρδιά πληγωμένη». Παράλληλα, συνεργάστηκε και με άλλους σπουδαίους καλλιτέχνες όπως είναι ο Μίκης Θωδοράκης, η Μαρινέλλα, ο Μάνος Λοϊζος, ο Σταύρος Ξαρχάκος και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ενώ ερμήνευσε τραγούδια των Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Χιώτη, Μητσάκη, Καλδάρα, Παπαγιαννοπούλου, Δερβενιώτη, Βίρβου, Κολοκοτρώνη, Καραπατάκη, Μπακάλη και άλλων. Αξιοποιώντας επίσης τους στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, ο Στέλιος Καζαντζίδης έγραψε και ο ίδιος τη μουσική κάποιων δικών του τραγουδιών, όπως το εξαιρετικό «Δυο πόρτες έχει η ζωή».
Σύγκρουση με το κατεστημένο
Από τη δεκαετία του 1960, ο Στέλιος Καζαντζίδης συγκρούεται με το κατεστημένο των δισκογραφικών εταιριών και της νύχτας. Αφορμή της αποχώρησης του από το πάλκο, ήταν η αλλαγή των συνθηκών στα νυχτερινά κέντρα, η οποία ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τον νεοπλουτισμό. Από τότε μέχρι και το τέλος της ζωής του τήρησε την επιλογή του αυτή και η μόνη επαφή με το κοινό του, ήταν πλέον μέσω των δίσκων του. Παρόλ’ αυτά, το 1976 και για διάρκεια εντεκάμιση χρόνων, η επαφή αυτή διακόπτεται, αφού εξαπολύεται εναντίον του ένας μεθοδευμένος και εξουθενωτικός πόλεμος από τις δισκογραφικές εταιρείες, που είχε ως αποτέλεσμα, η φωνή του Καζαντζίδη να μπει σε καραντίνα μετά από δικαστικές αποφάσεις. Έτσι, στην πιο ώριμη περίοδο της καριέρας του, ο Στέλιος Καζαντζίδης εγκλωβίζεται εκτός στούντιο κάτι το οποίο όπως περιέγραψε και ο ίδιος του «τσάκισε την ψυχολογία». Από το 1987, όταν λύθηκε το δεσμευτικό του συμβόλαιο, η καλλιτεχνική του δραστηριότητα ήταν πλέον συνδεδεμένη με τις ηχογραφήσεις δίσκων.
«...θα υπάρχω όσο υπάρχουν ταπεινοί, αγνοί και τίμιοι άνθρωποι του λαού...»
Φέτος λοιπόν, συμπληρώνονται 20 χρόνια από τότε που σίγησε μια σπουδαία φωνή του λαϊκού τραγουδιού, η οποία δόνησε για μισό αιώνα το μουσικό τοπίο της Ελλάδας. Ο Στέλιος Καζαντζίδης υπήρξε αδιαμφισβήτητα ένας σπουδαίος λαϊκός τραγουδιστής, ο οποίος όμως θα παραμένει για πάντα ανάμεσα μας, μέσα από τα τραγούδια του και τις ερμηνείες του. Κατάφερε να αγαπηθεί και να μπει στα σπίτια και τις καρδίες απλών ανθρώπων και αγωνιστών της καθημερινότητας, που ψάχνουν παρηγοριά μέσα από τα τραγούδια του για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Τραγουδήθηκε και τραγουδιέται ακόμη όσο λίγοι, χαρίζοντας το αίσθημα της οικειότητας, σε όσους ένιωσαν ότι τραγουδά για εκείνους.
Επαναφέροντας στο μυαλό μας λοιπόν τα δικά του λόγια από την εξομολόγηση του, στην εισαγωγή του δίσκου του «Υπάρχω», θυμόμαστε ξανά γιατί ο Στέλιος Καζαντζίδης θα μείνει για πάντα χαραγμένος στις καρδιές και συνειδήσεις μας:
«Υπάρχω σαν καλλιτέχνης και σαν άνθρωπος απ’ τον καιρό που εσείς, οι γνωστοί κι άγνωστοι φίλοι μου, με αγαπήσατε και με κάνατε δικό σας. Υπάρχω εφόσον εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι εκφράζω τους καημούς, τα προβλήματά σας, την πίκρα της ξενιτιάς, το μόχθο του εργάτη, την εγκατάλειψη, τη μοίρα του ανθρώπου της συνοικίας. Και θα υπάρχω όσο υπάρχουν ταπεινοί, αγνοί και τίμιοι άνθρωποι του λαού. Γιατί μόνο στην καρδιά του λαού ζω. Εκεί είναι το σπίτι μου, εκεί γεννήθηκα, εκεί θα πάψω κάποτε να υπάρχω…».
Αργυρώ Αριστείδου
Μέλος Επαρχιακής Γραμματείας ΕΔΟΝ Λεμεσού