1. Μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο σας απονεμήθηκε το κυπριακό βραβείο έρευνας στη θεματική ενότητα «Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες» και την κατηγορία «Νέος Ερευνητής 2020». Πως νιώθετε γι’ αυτό το γεγονός;
Νοιώθω όπως θα ένοιωθε οποιοσδήποτε άνθρωπος του οποίου η δουλειά του αλλά και οι κόποι και θυσίες ανταμείβονται και αναγνωρίζονται από συναδέλφους. Είναι σίγουρα μια μεγάλη τιμή αλλά και μεγάλη ευθύνη. Είναι και έναυσμα για περισσότερη δουλειά για το καλό της κοινωνίας και ενός εκ των μεγαλύτερων αγαθών, της υγείας.
2. Μέχρι και σήμερα έχετε μια αξιέπαινη πορεία ως ερευνητής. Πέστε μας λίγα λόγια για τη δουλειά σας, με τι ασχολείται το ερευνητικό σας έργο;
Ευχαριστώ κατ’ αρχάς για τα καλά λόγια. Εγώ νοιώθω κομμάτι ενός συνόλου επιστημόνων και ερευνητών που δίνουν την ψυχή τους και στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Σαν εμένα, υπάρχουν πάρα πολλοί. Ο τομέας που εγώ εργάζομαι είναι η Ψυχολογία Υγείας και η Συμπεριφορική Ιατρική. Είναι μια από τις λιγότερο γνωστές πτυχές της ψυχολογίας και ασχολείται με τις συμπεριφορικές πτυχές της υγείας και της ιατρικής. Απαντάμε σε σειρά ερωτημάτων που κινούνται γύρω από τους παράγοντες που σχετίζονται με το γιατί ασθενούμε και πώς μένουμε υγιείς. Τα τελευταία πεντέμισι χρόνια εργάζομαι στο Τμήμα Εφαρμοσμένης Έρευνας στην Υγεία στο UCL στο Λονδίνο, ενώ από τον Γενάρη του 2019 μοιράζω τον χρόνο μου μεταξύ Λονδίνου και Λευκωσίας, όπου εργάζομαι και ως ερευνητής στα Τμήματα Ψυχολογίας και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Το πεδίο έρευνας μου σχετίζεται με ένα εύρος θεμάτων δημόσιας υγείας, όπως η ηλεκτρονική υγεία, η πρόληψη του καρκίνου και η διστακτικότητα στους εμβολιασμούς. Ευκαιρία επίσης, να τονίσω την τεράστια σημασία και συμβολή που μπορούν και πρέπει να έχουν τομείς όπως η Ψυχολογία Υγείας και η Δημόσια Υγεία, στο Γενικό Σύστημα Υγείας, στην πρόληψη και στην προώθηση υγείας.
3. Ποιες είναι οι βλέψεις σας για το μέλλον; Με τι θα θέλατε να ασχοληθείτε;
Αποφεύγω γενικά να έχω βλέψεις και προτιμώ να χτίζω την δουλειά μου για να μπορώ να απαντώ σε ερευνητικά ερωτήματα που έχουν πραγματικό νόημα και εφαρμογή για να μπορεί να επωφεληθεί η φροντίδα των ασθενών. Ένα πράγμα που πάντα λέω στους δικούς μου φοιτητές είναι να σκέφτονται τί νόημα έχει κάτι που θέλουν να ερευνήσουν. Άρα, κι εγώ θέλω να ασχολούμαι με έρευνες με νόημα και να διδάσκω όσα ξέρω σε φοιτητές και φοιτήτριες που έχουν όρεξη να μάθουν! Ένα μεγάλο κομμάτι της δουλειάς μου τα επόμενα χρόνια θα είναι γύρω από το θέμα της διστακτικότητας στα εμβόλια και στο SNA (Social Network Analysis), μια καινοτόμο ερευνητική μεθοδολογία.
4. Στην Κύπρο υπάρχει εύφορο έδαφος για ένα ερευνητή; Στηρίζονται οι ερευνητές από το κράτος; Τι δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίσει ένας νέος ερευνητής?
Μπορούμε να μιλάμε για ώρες για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ερευνητές στην Κύπρο! Έχουμε ένα μεγάλο απόθεμα ανθρώπων με Διδακτορικό και επιστημόνων που διαπρέπουν στον τομέα τους τόσο στην Κύπρο, όσο και στο εξωτερικό. Υπάρχουν σίγουρα επιτυχίες από Κύπριους τα τελευταία χρόνια, στο να αντλούν για παράδειγμα ευρωπαϊκά και άλλα κονδύλια και το οποίο είναι εξαιρετικά σημαντικό. Την ίδια στιγμή υπάρχει και το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας, που παρέχει κάποια κονδύλια για την διεκπεραίωση ερευνών. Δεν είναι όμως, πιστέψτε με, καθόλου εύκολο. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι απαιτείται πολύ μεγαλύτερη επένδυση στην έρευνα. Νομίζω δεν υπάρχει καλύτερο και πιο επίκαιρο παράδειγμα, από το σκάνδαλο των διαβατηρίων, του οποίου τα έσοδα υποτίθεται θα συνέβαλαν στην επένδυση στην έρευνα και σε ποιοτικές θέσεις εργασίας για τους νέους και κατέληξε στις τσέπες μια θλιβερής ολιγαρχίας. Αυτό είναι και ένα παράδειγμα της αξίας που δίνεται στην έρευνα, η οποία μπορεί αν στηριχθεί σωστά να αποδώσει πίσω στην οικονομία, αλλά κυρίως να λύσει προβλήματα στην κοινωνία. Η μεγάλη εξάρτηση από τα ευρωπαϊκά κονδύλια είναι δυστυχώς προβληματική αφού πολύ λίγοι καταφέρνουν να αντλήσουν αυτά τα κονδύλια. Είναι επίσης επιτακτική ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε την έρευνα για να τεκμηριώσουμε πολιτικές και να αναβαθμίσουμε τις δομές μας. Ακόμα δυσκολότερη είναι η κατάσταση νέων ερευνητών σε επιστήμες όπως η ιστορία, η κοινωνιολογία, οι τέχνες και άλλες όπου η χρηματοδότηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
5. Πως θεωρείτε ότι το κράτος μπορεί να στηρίξει τους Νέους ερευνητές , πως θα ήταν ένα ιδανικό περιβάλλον για ένα ερευνητή ούτως ώστε να μπορεί να προσφέρει μέσα από την έρευνα του στο σύνολο της κοινωνίας?
Πρέπει να δοθεί η δυνατότητα από το κράτος στους νέους επιστήμονες να συμβάλουν στην πρόοδο, αν αυτό είναι βέβαια πραγματικά ο στόχος! Θα σας παραπέμψω σε ένα γράφημα με δεδομένα από το UNESCO Institute of Statistics. Οι χώρες δεξιά είναι οι χώρες που ξοδεύουν περισσότερα αναλογικά με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν τους και όσο πιο πάνω βρίσκεται μια χώρα στο γράφημα, τόσο περισσότερους ερευνητές εργοδοτεί, ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Η Κύπρος, αν και έχει ερευνητές, δεν τα πάει καλά στην επένδυση στην έρευνα. Και που καταλήγουμε; Στην εργασιακή ανασφάλεια των ερευνητών. Στην Κύπρο δυστυχώς υπάρχει τεράστια εξάρτηση των θέσεων εργασίας των ερευνητών, με τα κονδύλια έρευνας. Και αν αυτό συμβαίνει ως ένα βαθμό και αλλού, οι χώρες που πραγματικά προοδεύουν είναι εκείνες που επενδύουν στους ερευνητές, παρέχοντας ασφαλείς και μακροπρόθεσμες θέσεις εργασίας. Δεν μπορεί ο ερευνητής να ζει στην ανασφάλεια ή να κυνηγά συνεχώς κονδύλια αλλά και τις ελάχιστες ακαδημαϊκές (και μόνιμες) θέσεις. Πρέπει να θεσμοθετηθούν θέσεις εργασίας ερευνητών με κλίμακες, όπως υπάρχουν σε αρκετές άλλες χώρες. Και να αυξηθεί σημαντικά η επένδυση στην έρευνα, στις υποδομές και κυρίως στους ανθρώπους.
Επιμέλεια Σοφία Λαζαρή
Μέλος Συντακτικής Επιτροπής “Ν”