Στις αρχές του 20ου αιώνα, εμφανίζεται στην πολιτική ο όρος αριστερός οπορτουνισμός. Ο αριστερός οπορτουνισμός ή αλλιώς αριστερισμός, αποτελεί μια σειρά διαστρεβλωμένων αντιλήψεων εντός τους επαναστατικού εργατικού κινήματος, που παρουσιάζεται ως πιστός ακόλουθος της επαναστατικής διαδικασίας ανατροπής του καπιταλισμού, με αντιεξουσιαστικές κυρίως απόψεις. Αυτή η ουσιαστικά υπερεπαναστατική τάση, που δημιουργήθηκε στο Κομμουνιστικό Κίνημα, ήταν αποτέλεσμα της ύπαρξης φαινομένων επιπολαιότητας και πολιτικής ανωριμότητας εντός του Κινήματος, σε συνδυασμό με την έντονη επαναστατική διάθεση της εποχής και επιδίωκε την πορεία προς την σοσιαλιστική επανάσταση χωρίς ενδιάμεσα στάδια.
Ο αριστερισμός, έχει ως βασικό του ατόπημα την υποτίμηση των νόμων κίνησης των ανθρωπίνων κοινωνιών - της κοινωνικής εξέλιξης, όπως αυτοί αναδείχτηκαν από τη μαρξιστική φιλοσοφία και ταυτόχρονα παρουσιάζει την αδυναμία να κατανοήσει και να εκτιμήσει την πορεία εξέλιξης/ωρίμανσης της συνείδησης της εργατικής τάξης, μέχρι να είναι σε θέση να κατακτήσει την εξουσία. Μια από τις βασικές του αρχές, είναι η μη συμμετοχή στα ανώτερα σώματα λήψης αποφάσεων εντός του καπιταλιστικού συστήματος, όπως οι συντεχνίες, τα συνδικάτα και τα κοινοβούλια και η καθολική καταδίκη κάθε συμβιβασμού και κάθε μορφής συμμαχίας με αστικές δυνάμεις, ακόμη και αν είναι αναγκαίο για λόγους τακτικής. Αγνοεί μέχρι και τις ιδιομορφίες της κάθε χώρας, λειτουργώντας δογματικά και όχι διαλεκτικά.
Ο Λένιν αποκαλεί τον αριστερισμό ως «παιδική ασθένεια» γιατί εμφανίστηκε από τα νεότερα τμήματα της Αριστεράς στην Δυτική Ευρώπη, όπως η Γερμανία αλλά και σε άτομα με έλλειψη κοινωνικής και πολιτικής πείρας. Σύμφωνα με τον Λένιν, ως τάση ο αριστερισμός χαρακτηρίζεται από την αφέλεια και τον παρορμητισμό για απευθείας επίτευξη του τελικού στόχου που είναι ο κομμουνισμός, χωρίς όμως να γίνουν κάποια ενδιάμεσα στάδια προετοιμασίας. Οδηγεί επομένως στην αποδυνάμωση του εργατικού κινήματος, γιατί δεν γίνεται αντιληπτό ότι η συμμετοχή στα ανώτερα σώματα λήψης των αποφάσεων στα αστικά κράτη καθώς και η ενεργή συμμετοχή στους χώρους των εργαζομένων, όπως τα συνδικάτα, εντός του καπιταλιστικού συστήματος, πρέπει να θεωρείται απαραίτητη για τους κομμουνιστές και να συντελείται παράλληλα με τις υπόλοιπες μορφές δράσης τους έξω από αυτά. Ο λόγος συμμετοχής στα αστικά κοινοβούλια και στα συνδικάτα έχει κυρίως διπλή σημασία.
Αρχικά, μέσα από τα ανώτερα σώματα λήψης αποφάσεων, όπως για παράδειγμα τα Κοινοβούλια, δίνεται ουσιαστικά η ευκαιρία στα Κομμουνιστικά Κόμματα, ως η ανώτερη μορφή πολιτικής οργάνωσης της εργατικής τάξης, να αναδείξουν και να ξεσκεπάσουν με συνέπεια μέσα από την άμεση πολιτική και ιδεολογική αντιπαράθεση, το σάπιο πρόσωπο του καπιταλιστικού συστήματος και των κομμάτων που το εκπροσωπούν, την ύπαρξη της ταξικής πάλης που προσπαθούν να κρύψουν οι απολογητές του καπιταλισμού από τους λαούς, προωθώντας παράλληλα διάφορες πολιτικές που έχουν ως στόχο τη βελτίωση έστω και ως ένα βαθμό, των συνθηκών διαβίωσης της εργατικής τάξης, γύρω από τα φλέγοντα ζητήματα της κάθε εποχής. Παράλληλα, η δράση των κομμουνιστών μέσα από τα συνδικάτα, εξασφαλίζει τη συνεχή επαφή τους με την εργατική τάξη και την ευκαιρία για την οργάνωση της και την καθημερινή διαπαιδαγώγηση της μέσα από την καθοδήγηση της από τους κομμουνιστές.
Στο 2ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς καθώς και στο βιβλίο «Αριστερισμός, η παιδική ασθένεια του Κομμουνισμού», ο Λένιν κάνει μια αυστηρή κριτική στους αριστεριστές και προτρέπει τα Κομμουνιστικά Κόμματα να μην ακολουθήσουν παρόμοια λάθη, όπως για παράδειγμα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ολλανδίας που υποστήριξαν την μη συμμετοχή των κομμουνιστών στα συνδικάτα. Επίσης ανέφερε ότι ακόμα και με την επίτευξη του Σοσιαλισμού, η ύπαρξη των συνδικάτων είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί η κατάλληλη επαφή με τους εργαζόμενους, ενώ βοηθά εξίσου και στην ουσιαστική συμμετοχή τους στην σοσιαλιστική εξουσία, τη δική τους εξουσία.
Στη Κύπρο η ιστορική πείρα του κινήματος μας, μας δείχνει ότι η συμμετοχή των κομμουνιστών στην τοπική αυτοδιοίκηση, τις διάφορες τοπικές, επαρχιακές και παγκύπριες οργανώσεις και μαζικούς φορείς, από τους αθλητικούς και πολιτιστικούς συλλόγους μέχρι τη Βουλή των Αντιπροσώπων, μέσα και από συγκεκριμένες συνεργασίες με προοδευτικά ή και άλλα τμήματα της κυπριακής αστικής τάξης, βοήθησε στην ανάπτυξη του Λαϊκού Κινήματος της Κύπρου και στην επίτευξη σοβαρών πολιτικών στόχων για τους εργαζόμενους, αλλά και στη καθιέρωση του ΑΚΕΛ σε υπολογίσιμη πολιτική δύναμη του τόπου.
Στις μέρες μας, δεν μπορούμε να πούμε ότι το σύνολο αυτών των χαρακτηριστικών επιβιώνουν ακόμα στις αριστεριστικές τάσεις. Σήμερα, είναι ιδιαίτερα σημαντική η επίδραση «αντιεξουσιαστικών» απόψεων στο σημερινό αριστερό οπορτουνισμού, που χρησιμοποιεί με έντονο τρόπο «αριστερά» και «αντικαπιταλιστικά» συνθήματα, αλλά παράλληλα ασπάζεται αντιλήψεις που αμφισβητούν τόσο το σημερινό ρόλο των Κομμουνιστικών Κομμάτων, όσο και την ίδια τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, χρησιοποιώντας ανιστόρητα στοιχεία και αναλύσεις για την τάχα αποτυχία του κομμουνιστικού κίνηματος στον 20ό αιώνα. Εξυπηρετεί δυστυχώς τον αντικομμουνισμό, ενώ στην προσπάθειά του να αμφισβητήσει το ρόλο των Κομμουνιστικών Κομμάτων, προσπαθώντας να τους αποδώσει συμβιβασμό με το σύστημα, οδηγείται στην σύμπλευση του με άλλες «αριστερές δυνάμεις» που με τις αντιλήψεις τους ενσωματώθηκαν στους απολογητές του καπιταλισμού, όπως η ξεπουλημένη σοσιαλδημοκρατία και γενικότερα δυνάμεις του σύγχρονου δεξιού οπορτουνισμού. Συμβάλλει στην διατήρηση της κυριαρχία της αστικής τάξης και των καπιταλιστών, όπως και στη σύγχυση των εργαζομένων για το τι αποτελεί πραγματικά επαναστατικό και ουσιαστικό και τι ουτοπικό.
Σήμερα που η οικοδόμηση του σοσιαλισμού και η ανατροπή του βάρβαρου καπιταλισμού είναι πέρα για πέρα αναγκαία, ο Λένιν γίνεται πιο επίκαιρος από ποτέ αναδεικνύοντας τους τρόπους, μέσα από τους οποίους θα φτάσουμε εκεί. Σε αυτό τον αγώνα δεν χωρούν τέτοιου είδους απόψεις και μεθοδεύσεις, που χαρακτηρίζονται επίσης από μηδενιστική κριτική και αναποτελεσματικότητα. Είναι ακριβώς εδώ που υπάρχει η ανάγκη για κατανόηση των βασικών αρχών του μαρξισμού – λενινισμού, που είναι ανάγκη η απογοήτευση και αγανάκτηση των μαθητών, των φοιτητών και των νέων εργαζομένων από την σημερινή εξαθλίωση που τους οδηγούν τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, να μην μετατραπούν σε αυθόρμητες, επιπόλαιες και ανώριμες πολιτικές πρακτικές. Αλλά να μεταφραστεί σε μαζικό και οργανωμένο αγώνα μέσα από την οργάνωση της νεολαίας στις γραμμές της ΕΔΟΝ και του Λαϊκού Κινήματος, σε κάθε χώρο που προσφέρεται για παραγωγή πολιτικής και που θα ωριμάσει πραγματικά τους αγώνες της νεολαίας.
Μαρίνα Παναγιώτου
Οργανωτικός Γραμματέας Τ.Ο. ΕΔΟΝ ΤΕΠΑΚ
Βιβλιοπρόταση: *«Αριστερισμός, η παιδική αρρώστια του κομμουνισμού», Σύγχρονη Εποχή, Β.Ι.Λένιν. Μπορείς να το βρεις και να το δανειστείς από τη βιβλιοθήκη του Κ.Σ. ΕΔΟΝ.