"ΤΟ ΑΚΕΛ ΔΙ’ΕΝΕΡΓΟΤΕΡΑΝ ΠΟΛΕΜΙΚΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΝ"
Oι ΑΚΕΛιστές εκεί και όπου είχαν τη δυνατότητα προχωρούσαν σε πολιτικό διαφωτισμό των συμπολεμιστών τους ενώ ανάπτυσσαν δράσεις για καταπολέμιση των πιο πάνω παρακμιακών φαινομένων
Ακόμα, στηλιτεύουν το κλίμα ενότητας και αδελφοσύνης που επικρατούσε ανάμεσα σε Ε/κ και Τ/κ στρατιώτες οι οποίοι μάχονταν μαζί, απέναντι στο κοινό εχθρό.
Την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, ξεκινούσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ένας πόλεμος καταστροφικός, ο οποίος άφησε πίσω του εκατομμύρια νεκρούς και ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές. Το διακύβευμα αυτού του πολέμου ήταν ξεκάθαρο: Επρόκειτο για τη σωτηρία της ανθρωπότητας από τη πλέον μισάνθρωπη ιδεολογία που υπήρξε ποτέ, τον φασισμό-ναζισμό.
Την περίοδο έναρξης του Β’ ΠΠ η Κύπρος βρισκόταν κάτω από τον σκληρό αποικιακό ζυγό της Μεγάλης Βρετανίας. Μετά την επίθεση της Ναζιστικής Γερμανίας ενάντια στην Αγγλία, οι Βρετανοί αποφάσισαν πως θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν έμψυχο υλικό από τις αποικίες για να ανταπεξέλθουν στρατιωτικά απέναντι στην πολεμική μηχανή του Άξονα. Έτσι ιδρύουν εθελοντικά σώματα επιστράτευσης σε όλες τις αποικίες, όπως στην περίπτωση της Κύπρου το Κυπριακό Σύνταγμα (για επιχειρήσεις στο εξωτερικό) και τη Κυπριακή Εθελοντική Δύναμη (για την ασφάλεια του νησιού).
Αρχικά, η συμμετοχή στα Σώματα αυτά ήταν περιορισμένη λόγω του μίσους που έτρεφαν οι Κύπριοι απέναντι στους αποικιοκράτες αλλά και των δημαγωγικών υποσχέσεων των Χιτλερικών για δήθεν απελευθέρωση των αποικιών από τους Βρετανούς.
Εκείνη τη περίοδο είχε ιδρυθεί το ΑΚΕΛ ως νόμιμη έκφραση του παράνομου ΚΚΚ και ήταν εξ’ αρχής με βάση το καταστατικό του κόμμα ‘’αντιχιτλερικόν, αντιφασιστικόν…’’. Το κόμμα, άρχισε να διαφωτίζει τα πλήθη των Κυπρίων ως προς τον χαρακτήρα του πολέμου, την αποτρόπαια φύση του φασισμού και την ανάγκη για συντριβή του. Τα προαναφερθέντα σε συνδυασμό με την επίθεση της φασιστικής Ιταλίας στην Ελλάδα παρακίνησαν τους Κυπρίους να ταχθούν ξεκάθαρα πλέον στο πλευρό των Συμμάχων. Φυσικό επακόλουθο ήταν η περαιτέρω πολεμική κινητοποίηση των Κυπρίων.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου το ΑΚΕΛ είχε έντονη δράση στην Κύπρο. Η απόφαση όμως που σημάδεψε την ιστορία του κόμματος και αποτελεί μέχρι σήμερα ορόσημο ήταν αυτή της 16ης του Ιούνη του 1943. Απόφαση με την οποία το ΑΚΕΛ καλούσε τα μέλη του σε εθελοντική συμμετοχή στον Αντιφασιστικό αγώνα για "απελευθέρωσιν της Ελλάδος από τη χιτλερική τυρρανίαν, απελευθέρωσιν των υπόδουλων χωρών και εξασφάλισην του εθνικού πολιτικού και κοινωνικού μέλλοντος της νήσου".
Οι ΑΚΕΛιστες αγωνιστές υπηρέτησαν σε διάφορα σώματα, όπως το Βασιλικό Μηχανικό, η βασιλική Αεροπορία και το σώμα Ημιονηγών ενώ πολέμησαν στα μέτωπα της Γαλλίας, της Ελλάδος, της Β.Αφρικής και της Ιταλίας.
Το ποιόν το ΑΚΕΛικών διαφάνηκε τόσο στις μάχες όπου πολλοί παρασημοφορήθηκαν αλλά και στη στρατιωτική καθημερινότητα. Κατά την κατάταξη των εθελοντών οι συνθήκες ήταν κακές και η σίτιση απαίσια γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τροφικές δηλητηριάσεις. Μετά τα 3μηνα στρατιωτικά γυμνάσια και κατά τη διάρκεια διαχωρισμού στις στρατιωτικές μονάδες και από εκεί και πέρα στα διακομιστικά κέντρα ήταν διάχυτη, η ανησυχία για απομόνωση και κτύπημα των κομμουνιστών. Πράγματι σε ορισμένους λόχους κυπρίων επικρατούσε αντιΑΚΕΛικό κλίμα και η υποδοχή των Αριστερών ήταν ψυχρή. Με την πάροδο του χρόνου άρχισε να γίνεται αντιληπτό πως ανάμεσα στους διάφορους που κατατάγηκαν από πριν, υπήρχαν πολλοί χωρίς πολιτική συνείδηση και κατανόηση της κοινωνικοπολιτικής πτυχής του πολέμου. Εκτός αυτών, σε πολλούς λόχους Κυπρίων ήταν έντονα τα φαινόμενα των κλοπών, της διαφθοράς, του "κουμαρκού" αλλά και του μαυραγοριτισμού ακόμα και από ανώτερα στρατιωτικά στελέχη. Με αυτά τα δεδομένα, οι ΑΚΕΛιστές εκεί και όπου είχαν τη δυνατότητα προχωρούσαν σε πολιτικό διαφωτισμό των συμπολεμιστών τους ενώ ανάπτυσσαν δράσεις για καταπολέμηση των πιο πάνω παρακμιακών φαινομένων. Επιπρόσθετα πρωτοστατούσαν στην προώθηση των αιτημάτων των στρατιωτών, παρά το πιθανό προσωπικό κόστος. Κύρια αιτήματα των Κύπριων ήταν η οικονομική στήριξη των οικογενειών τους και το να τεθούν φραγμοί στις αυθαιρεσίες των ανωτέρων.
Άξια αναφοράς ήταν η συμπεριφορά των εθελοντών του Κόμματος κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων. Όπως μας μεταφέρουν παλιοί Σύντροφοι, σε περιόδους όπου οι επιχειρήσεις δεν πήγαιναν καλά και οι εχθροί ανακτούσαν έδαφος, το ηθικό των στρατιωτών ήταν πεσμένο, οι φόβοι για προδοσία μεγάλοι ενώ παρατηρούνταν και το φαινόμενο της λιποταξίας. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι ΑΚΕΛιστές πρώτοι απ’ όλους, ήταν εκείνοι που προσπαθούσαν να τονώσουν το φρόνημα των συμπολεμιστών τους, τονίζοντας την ανάγκη για συνέχιση του αντιφασιστικού αγώνα.
Προς το τέλος του πολέμου και τα Δεκεμβριανά στην Ελλάδα άρχισαν να γίνονται αντιληπτές οι μεταπολεμικές προθέσεις του Αγγλο-Αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Οι αριστεροί στα μέτωπα προχώρησαν σε αναλύσεις της κατάστασης και παρά τις μεγάλες αποστάσεις, επιχείρησαν κοινό συντονισμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ανώτεροι αξιωματικοί του Βρετανικού στρατού να εξορίσουν στρατιώτες αριστερών φρονημάτων, φοβούμενοι στάσεις και απεργίες. Με το τέλος του πολέμου και με την άρνηση από πλευράς Βρετανών για αποδέσμευση των Κύπριων στρατιωτών οι ΑΚΕΛιστές πρωτοστάτησαν στο Κίνημα Αποστράτευσης. Ως επακόλουθο, οι πρωτεργάτες του κινήματος στάλθηκαν πολιτικοί εξόριστοι στην Μέση Ανατολή. Η μεταπολεμική αυτή στάση των Συμμάχων μας φέρνει στο μυαλό τη φράση του Μπ.Μπρέχτ: "Μη χαίρεστε που σκοτώσατε το κτήνος. Η σκύλα που το γέννησε ζει και είναι πάλι σε οργασμό".
Άξιες ιδιαίτερης μνείας είναι διάφορες καταστάσεις που μας μεταφέρουν βετεράνοι εθελοντές του Β’ΠΠ. Τονίζουν πως ακόμα και σε χώρες του Άξονα όπως η Ιταλία, ο Λαός στη πλειονότητα του έτρεφε αντιφασιστικά αισθήματα ενώ επιφύλασσε θερμές υποδοχές στους συμμάχους. Ακόμα, στηλιτεύουν το κλίμα ενότητας και αδελφοσύνης που επικρατούσε ανάμεσα σε Ε/κ και Τ/κ στρατιώτες οι οποίοι μάχονταν μαζί, απέναντι στο κοινό εχθρό. Τέλος, αναφέρουν πως οι Κύπριοι εθελοντές δεν έπαυαν στιγμή να σκέφτονται το νησί τους και τη μεταπολεμική του μοίρα.
Κλείνοντας, μπορούμε να εξάγουμε το εξής συμπέρασμα: Το ΑΚΕΛ τη 16η Ιουνίου το 1943 απέδειξε περίτρανα τον ταξικό-αντιφασιστικό του χαρακτήρα και την ετοιμότητα του να θυσιαστεί με συνέπεια στις κρίσιμες στιγμές. Από τότε, δεν σταμάτησε να το κάνει ποτέ. Όσο και αν η επίσημη Ιστοριογραφία επιλέγει να αποσιωπάει την προσφορά των ΑΚΕΛιστών στο Β’ΠΠ, το Κόμμα των Εργατών έγραψε με αίμα και αγώνες μια περίλαμπρη σελίδα για τη Κύπρο και το Λαό της. Όσο και αν κάποιους πονάει, το ΑΚΕΛ από το δικό του μετερίζι προσέφερε για να τσακιστεί ο χιτλεροφασισμός και για να καρφωθεί η περήφανη κόκκινη σημαία στη καρδιά του κτήνους.
Παναγιώτης Γεωργίου
Μέλος Ε.Ε Λευκωσίας –Κερύνειας της ΕΔΟΝ