Πριν αρχίσεις να διαβάζεις αυτό το άρθρο απάντησε ειλικρινά στα ακόλουθα δύο ερωτήματα. Ποιες είναι οι πρώτες πέντε λέξεις που ανακαλείς στο μυαλό σου όταν σκεφτείς τη λέξη ‘εξάρτηση’; Πόσα άτομα από το περιβάλλον σου, ηλικίας 14-30, κάνουν συστηματική χρήση νόμιμων ή/και παράνομων ουσιών ή/και έχουν αναπτύξει εξαρτητικές συμπεριφορές; Πάρε μερικά δευτερόλεπτα ακόμη και κάνε όντως τα μαθηματικά περιμένουμε∙ …μάλλον έκλεψες, αλλά ας προχωρήσουμε.
Θέτοντας τα πράγματα εξ’ αρχής στη σωστή βάση, κάνουμε λόγο για ένα οξύ κοινωνικό πρόβλημα και όχι φαινόμενο. Ναι, η επιλογή των λέξεων που χρησιμοποιούμε έχει σημασία. Οι έννοιες που χρησιμοποιούμαι γι’ αυτές τις θεματικές καθορίζουν – αναπόφευκτα- το πόσο θα ασχοληθούμε μαζί τους, αλλά και τον τρόπο αντιμετώπισης τους (φυσικά και το πόση σημασία τους δίνουμε).
Δεύτερο, το φάσμα του προβλήματος περιλαμβάνει τη χρήση και τη κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών, νόμιμων και παράνομων, ή/ και την ανάπτυξη εξαρτητικών συμπεριφορών. Όταν μιλάμε γι’ αυτά τα θέματα μη σκέφτεσαι κοκαΐνη, ηρωίνη, σύριγγες και ‘πρεζόνια’ (αυτό ειδικά είναι διπλά λάθος να το σκέφτεσαι, αλλά θα το συζητήσουμε άλλη φορά). Στο συλλογισμό σου ένταξε τις νόμιμες ουσίες (βλ. αλκοόλ, κάπνισμα), την παθολογική ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια κτλ.
Τρίτο, -αν και δεν μας πολύ αρέσουν οι βαρύγδουπες φράσεις- αποτελεί μια από τις κυριότερες προκλήσεις της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας!
Τριτο-τέταρτο, το πρόβλημα αυτό απαριθμεί πολλούς «γονείς», δηλ. γενεσιουργές αιτίες… ανεργία, υποαπασχόληση, κοινωνική ανασφάλεια, εμπορευματοποίηση σχέσεων, αποξένωση και αλλοτρίωση των ανθρώπων, αυξανόμενη περιθωριοποίηση, κοινωνικός αποκλεισμός συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμού. Πως να το κάνουμε… δεν μπορούμε να προσμετρήσουμε ολικά το πρόβλημα των ουσιοεξαρτήσεων και των εξαρτήσεων στο σύνολο τους, αναπόσπαστα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά η εργαζόμενη, ο αυτοαπασχολούμενος, η νέα επιστήμονας, ο άνεργος, η γυναίκα, η νεολαία, η οικογένεια, τα ΛΟΑΤ+ άτομα, οι μετανάστες.
Μια σύγχρονη κοινωνία που σέβεται τον εαυτό της, στην ερώτηση αν αντιτίθεται στα προβλήματα και τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών και την ανάπτυξη εξαρτητικών συμπεριφορών θα σου έλεγε ‘Μα φυσικά!’. Ωστόσο, μέσα από τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές συνθήκες και ανισότητες που συντηρεί και αναπτύσσει∙ ενισχύει έμμεσα την επιλογή να κάνει κάποιος χρήση και δημιουργεί συνθήκες που ευνοούν τις εξαρτητικές συμπεριφορές.
Eπί τον τύπον των ήλων όμως! Είναι αναγκαία:
- Η έγκυρη και η έγκαιρη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τις εξαρτήσεις και άλλες δράσεις καθολικής πρόληψης.
- Η προαγωγή και η προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών -κάθε ηλικίας- δημιουργώντας συνθήκες πρόληψης ή/ και καθυστερώντας την έναρξη της χρήσης και των εξαρτητικών συμπεριφορών στο σύνολο της κοινωνίας, αλλά και σε ειδικά περιβάλλοντα.
- Η καταπολέμηση του στίγματος.
- Η ενίσχυση και η προαγωγή της κοινωνικής συνοχής διαμέσου της υποστήριξης παιδιών, νέων και άλλων ατόμων ευάλωτων ομάδων.
- Η αντιμετώπιση των παραγόντων που καλλιεργούν την αίσθηση ανασφάλειας και απειλής που αναπτύσσει η αγορά εξαρτησιογόνων και ψυχοτρόπων ουσιών νόμιμων ή παράνομων.
- Η ένταξη της κοινωνίας στον αγώνα για την αντιμετώπιση του προβλήματος: α) ενεργή εμπλοκή της κοινότητας, της οικογένειας και των ίδιων των ατόμων, β) η εφαρμογή προγραμμάτων έγκαιρης παρέμβασης.
- Η εφαρμογή δράσεων και νομοθετικών ρυθμίσεων που πλάθει ένα περιβάλλον που αποτρέπει τη χρήση ή/και την εξάρτηση.
- Η στόχευση στην ενδυνάμωση εκείνων των δεξιοτήτων και επιλογών που ενισχύουν την υγεία, την ευημερία του ατόμου και της κοινωνίας στο σύνολο της.
Οφείλουμε να διασφαλίσουμε στον κάθε άνθρωπο πρόσβαση στο να απολαμβάνει τα ανθρώπινα δικαιώματα του. Η πρόληψη, η ενημέρωση, η ίση και ισότιμη δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφόρηση, θεραπευτικές μονάδες, ευκαιρίες επανένταξης δεν χωράει καμία περισσότερη ταυτότητα πέρα από την ανθρώπινη!
Fun Fact
6 στους 10 θεωρούν ότι είναι εύκολο να βρουν κάνναβη σε ένα 24ωρο (ΑΑΕΚ, 2019; 5η Έρευνα Γενικού Πληθυσμού στην Κύπρο).
Μαρία Δίπλαρου
Μέλος Κ.Σ. ΕΔΟΝ
Μέλος Ε.Σ. ΕΔΟΝ Λευκωσίας Κερύνειας
