Μετά από ένα μαραθώνιο συνομιλιών, οι διαπραγματευτές του κλίματος κατέληξαν σε «συμφωνία», αποφεύγοντας έτσι την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων στο Παρίσι. Στόχος της φετινής συνόδου ήταν η επίτευξη μιας νομικά δεσμευτικής συμφωνίας, έτσι ώστε με τη συμβολή όλων των χωρών -195 φέτος στο σύνολο- να διατηρηθεί η μέση θερμοκρασία του πλανήτη με μείωση 2ο Κελσίου από τα προβιομηχανικά επίπεδα, κάτι το οποίο απορρίφθηκε πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων και κατέληξε στις εθελοντικές εθνικές δεσμεύσεις.
Ναι, η συμφωνία είναι σε μεγάλο βαθμό εθελοντική, αφού καμιά από τις 195 χώρες που έχει συμφωνήσει δεν υποχρεούται πράγματι να προβεί σε αποκοπές εκπομπών αέριων ρύπων.
Σίγουρα, κάθε χώρα οφείλει να υποβάλει κάποιο σχέδιο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αλλά το περιεχόμενο εναπόκειται εξ ολοκλήρου στη χώρα. Τα σχέδια μπορούν να είναι φιλόδοξα (όπως της Κόστα Ρίκα) ή ασθενής (όπως της Ρωσίας), είτε κάπου στο ενδιάμεσο (της Κίνας ή της Αμερικής). Επιπρόσθετα, καμία χώρα δε θα αναγκαστεί να προβεί σε περαιτέρω ενέργειες, και δεν υπάρχουν επιπτώσεις αν οι χώρες αποτύχουν να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους. Το μόνο πράγμα που πρέπει να κάνουν οι χώρες πραγματικά, είναι μια έκθεση για την πρόοδο τους με διαφανή τρόπο και να υποβάλουν νέα σχέδια δράσης κάθε πέντε χρόνια.
Για τις ανεπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες χώρες απαιτείται να περιορίσουν τις εκπομπές τους σε σχετικά ασφαλή επίπεδα, με τακτικές αξιολογήσεις για την εξασφάλιση αυτών των δεσμεύσεων. Όσον αφορά στα οικονομικά, επιβεβαιώθηκε ακόμη μια φορά η δέσμευση της δημιουργίας του «πράσινου ταμείου», μέσω του οποίου θα παρασχεθεί βοήθεια στις φτωχότερες χώρες του νότου να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή και ταυτόχρονα να αναπτύξουν νέες καθαρές τεχνολογίες. Ένα ταμείο για το οποίο πολλά λέγονται τα τελευταία χρόνια, αλλά παραμένει άδειο.
Για να διασφαλιστεί η πρόοδος και να εφαρμοστούν οι επιμέρους στόχοι που έχουν τεθεί για κάθε χώρα, οι αντιπρόσωποι απαιτείται από το νόμο να συναντηθούν και πάλι το 2023, και στη συνέχεια κάθε πέντε χρόνια μετά, με νέους στόχους μείωσης των εκπομπών για να αξιολογηθούν από την επιτροπή, το μόνο κομμάτι που αποτελεί νομικά δεσμευτικό στοιχείο.
Είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την τύχη του πλανήτη. Οι αρχιτέκτονες αυτής της συμφωνίας ευελπιστούν ότι η συνεργασία και η αμοιβαία πίεση θα ενθαρρύνουν τα έθνη να αυξήσουν τόσο τα σχέδια, όσο και τις φιλοδοξίες τους σε βάθος χρόνου. Χωρίς εγγυήσεις.
Για σχεδόν 20 χρόνια, οι διαπραγματευτές του ΟΗΕ έχουν προσπαθήσει αποτυχημένα μεν, να δημιουργήσουν μια νομικά δεσμευτική παγκόσμια συνθήκη που θα απαιτεί από τις χώρες περικοπές εκπομπών, και δυστυχώς αυτό θα συνεχιστεί.
Όταν οι συνομιλίες του ΟΗΕ κατέρρευσαν στην Κοπεγχάγη το 2009, οι ηγέτες του κόσμου ισχυρίστηκαν ότι μπορούσαν να ετοιμάσουν μια νέα δεσμευτική συμφωνία για τη μείωση των εκπομπών εντός έξι μηνών.
Αυτό έγινε ένας χρόνος, στη συνέχεια δύο χρόνια, και σήμερα, εν έτει 2015, έχουμε καταλήξει σε μια πολυδιαφημιζόμενη συμφωνία με εθελοντικούς όρους.
Οι αποδείξεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη πληθαίνουν καθημερινά, τη ζούμε: τυφώνες, καύσωνες, πυρκαγιές και ξηρασίες. Γεωργικές εκτάσεις και καλλιέργειες καταστράφηκαν στις ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία είχε το υγρότερο καλοκαίρι και τη ξηρότερη άνοιξη μέχρι σήμερα. Στη Νιγηρία, την Κίνα, την Ινδία και στην Αυστραλία σημειώθηκαν οι χειρότερες πλημμύρες των τελευταίων δεκαετιών. Μια εθελοντική συμφωνία δεν μπορεί να είναι η λύση για το περιβαλλοντικό πρόβλημα.
Πρέπει να αντιληφθούμε ότι το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής αντικατοπτρίζει το παγκόσμιο οικονομικό πρόβλημα. Πολιτικές που αποσκοπούν στη ρύθμιση του προβλήματος με μηχανισμούς της αγοράς, δεν μπορούν να δώσουν λύση στο πρόβλημα τις κλιματικής αλλαγής, όπως δεν μπορούν να δώσουν λύση στα προβλήματα της φτώχειας, της ανεργίας και τόσων άλλων κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι λαοί του κόσμου, πόσον μάλλον σήμερα με μια εθελοντική συμφωνία.
Όσο δε γίνεται αντιληπτό ότι η λύση του οικονομικού, κοινωνικού πολιτικού και περιβαλλοντικού προβλήματος αποτελούν ενιαίο θέμα και απαιτείται συλλογική προσπάθεια για την επίλυση τους, δεν πρόκειται να βρεθεί μαγική συνταγή, ούτε για την ανθρωπότητα, ούτε και για το περιβάλλον. Οι ζητωκραυγές από την επίτευξη της συμφωνία για το κλίμα, χωρίς να θέλουμε να είμαστε απαισιόδοξοι δεν είμαστε σίγουροι ότι θα κρατήσουν πολύ!
Χριστίνα Νικολάου
(Εφημερίδα «Νεολαία», Ιανουάριος 2016, Τεύχος 164)
