Οι δολοφονίες και τα εγκλήματα κατά της Αριστεράς από φανατικά στοιχεία της ΕΟΚΑ την περίοδο 1955-1959, ήταν η μαύρη όψη του απελευθερωτικού αγώνα. Καμμιά άλλη πολιτική δύναμη στην Κύπρο δε συκοφαντήθηκε και δε διώχθηκε τόσο, όσο το ΑΚΕΛ και το ευρύτερο Λαϊκό Κίνημα της Αριστεράς. Ειδικότερα το 1958, τη χρονιά που το όργιο των πολιτικών δολοφονιών βρισκόταν στο αποκορύφωμα του.
«Πρέπει ν’αντιμετωπίσουμε την κατάσταση θαρραλέα. Οι Κομμουνισταί είναι οι αντίπαλοι μας, είτε το θέλουμε, είτε όχι. Ενδείκνυται να τους εξοντώσουμε ως πολιτική οντότητα, ώστε να μην είναι πλέον υπολογίσιμος, δυνάμενη δια των αποφάσεων της να επηρεάζη το εθνικό ζήτημα, ως συνέβαινε μέχρι τούδε» (Γεώργιος Γρίβας 25.1.1958)
Στο πιο πάνω απόσπασμα, γίνεται αισθητό το μίσος κατά του ΑΚΕΛ και ευρύτερα του λαϊκού κινήματος από τον Γρίβα και τους μασκοφόρους του, κατά την περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ και ιδιαίτερα τη χρονιά 1958. Το σκηνικό περιλάμβανε σκοτωμούς, τραυματισμούς από άγριους ξυλοδαρμούς, εμπρησμούς με εκρηκτικά και καταστρφές σε οικήματα των Λαϊκών Οργανώσεων, αυτοκινήτων διανομής της «Χαραυγής», γραφεία της ΠΕΟ και σπίτια στελεχών της Αριστεράς.
Το 1958 έμελλε να είναι μια χρονιά στην οποία οι δολοφονίες σε βάρος των συντρόφων μας βρίσκονταν στο απόγειο τους, με αφετηρία τη νύχτα της 21ης του Γενάρη. Πρώτο θύμα των ακροδεξιών στοιχείων ο Ηλίας Ττοφαρής, στέλεχος του ΑΚΕΛ από την Κώμα του Γιαλού. Κατηγορήθηκε από την ΕΟΚΑ σε σχετικό φυλλάδιο ότι αποπειράθηκε να βγάλει τη μάσκα κάποιου αγωνιστή, αλλά στην πραγματικότητα δολοφονήθηκε από μασκοφόρους του Γρίβα όταν αυτοί εισήλθαν στον καφενείο του χωριού όπου βρισκόταν ο Ηλίας και άλλοι συγχωριανοί του. Οι δολοφόνοι του τον πυροβόλησαν 8 φορές στο ίδιο ακριβώς σημείο. Ο Ηλίας Ττοφαρή ήταν τριανταπέντε χρονών όταν πέθανε, αφήνοντας πίσω γυναίκα και 2 ανήλικα παιδιά. Την ίδια μέρα πυροβολήθηκε και ο αδερφός του, Νίκος Ττοφαρής, ο οποίος γλύτωσε τον θάνατο. Στην κηδεία του Ηλία που έγινε την επομένη , η Κώμα του Γιαλού δεν ξαναγνώρισε τέτοια κοσμοσυρροή, αφού το πλήθος γέμισε ασφυκτικά τους δρόμους σε έκταση πάνω από ένα χιλιόμετρο και με χαρακτήρα διαδήλωσης καταδίκασε έντονα τους δολοφόνους.
«Τους είχαν πυροβολήσει και τους δύο πισώπλατα. Τους βάλαμε σε αυτοκίνητο και τους πήγαμε στο νοσοκομείο Αμμοχώστου. Ο Ηλίας, αν και αισθανόταν φρικτούς πόνους, κατά τη διάρκεια της διαδρομής έλεγε συνθήματα του ΑΚΕΛ και προσπαθούσε να αρθρώσει λέξεις από τον ύμνο του ΑΚΕΛ» όπως ανάφερε ο Αντώνης Λυσάνδρου, υπεύθυνος της ΠΕΟ Καρπασίας και μάρτυρας της δολοφονίας.
Την ίδια νύχτα, ένα άλλο δεύτερο έγκλημα στη Λύση, ομάδα ένοπλων μασκοφόρων εμφανίστηκε στην πλατεία και διέταξαν με βρισιές τους αριστερούς να μπουν στο καφενείο του Ρουσσή και καλούσαν τους δεξιούς να πάνε στα σπίτια τους. Θύμα των μασκοφόρων ήταν ο Μιχάλης Πέτρου, είκοσι εννιά χρόνων, ενεργό μέλος της ΠΕΟ και πατέρας 2 παιδιών, ο οποίος διερωτήθηκε τι συμβαίνει. Μπαίνοντας στο καφενείο για να δει τι γίνεται δέχτηκε κτύπημα στην κεφαλή με τη λαβή του πιστολιού και του έσχισε το φρύδι. Δέχτηκε πολλαπλούς πυροβολισμούς, από τους μασκοφόρους, όταν απάντησε καταφατικά στην ερώτηση των μασκοφόρων αν είναι ο γραμματέας της ΠΕΟ του χωριού και ανταποκριτής του ΤΑΣ (Σοβιετικό Πρακτορείο Ειδήσεων). Τηλεγράφημα του τότε κυβερνήτη της Κύπρου στον Υπ. Αποικιών της Αγγλίας στις 22.1.58, την επομένη της δολοφονίας λέει μεταξύ άλλων πως το όνομα του Μιχάλη Πέτρου βρισκόταν σε κατάλογο αριστερών προσώπων που παρακολουθούνταν από την ΕΟΚΑ, κατάλογος που βρέθηκε στους Στύλλους στις 18 Δεκεμβρίου 1957.
Η δικαιολογία για τα πιο πάνω γνωστή… η ρετσινιά «Ήταν Προδότες». Ως προς ποια προδοσία διέπραξαν δεν απάντησαν ποτέ. Η Ιστορία όμως που γράφτηκε με κόκκινο μελάνι δεν διαγράφεται. Περισσότερα από 50 χρόνια πέρασαν για να ησυχάσουν οι συγγενείς των αδικοχαμένων δολοφονηθέντων. Κάποιοι πρόλαβαν να ζήσουν την δικαίωση και κάποιοι όχι. Οι δολοφονίες των συντρόφων μας ήταν πολιτικές, γιατί είχαν διαφορετικές απόψεις και δράση από το κατεστημένο, γιατί αγωνίζονταν για μια Κύπρο ειρηνική για όλα τα παιδιά της, μακριά από σοβινιστικά μίση.
Η κυβέρνηση Δημήτρη Χριστόφια αποφάσισε την αποκατάσταση του ονόματος των άδικα δολοφονηθέντων την περίοδο 1956-1958, για να αποκαταστήσει την αδικία που υφίστανται όλα αυτά τα χρόνια αυτοί οι άνθρωποι και οι οικογένειες τους, για να αποβάλει την αδίκως επιβληθείσα ρετσινιά του προδότη σε ανθρώπους πατριώτες, ανθρώπους του μόχθου και της δουλειάς. Η απόφαση αυτή πάρθηκε μετά από αντικειμενική αξιολόγηση των ιστορικών γεγονότων εκείνης της εποχής και ήρθε για να «εξοφλήσει» ένα «βαρύ» χρέος προς την ιστορική αλήθεια. Δικαιώνει έστω και μετά θάνατον τα θύματα του φασισμού και του μίσους, αποκαθιστά την αλήθεια και την ιστορία, ενώ παράλληλα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για πραγματική ενότητα του λαού.
Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν την περίοδο εκείνη, κατηγορίες προδοσίας, συκοφαντίες, εξευτελισμοί, προπηλακισμοί, διώξεις, λυσσαλέα πολεμική, ξυλοδαρμοί, βασανιστήρια, και δολοφονίες ήταν και είναι το διαχρονικό τίμημα του να είσαι Αριστερός στην Κύπρο και σε όλο τον κόσμο. Ας γίνουν αυτά ο φάρος για να τσακίσουμε τον φασισμό, ας κάνουν το λάβαρο μας να παραμένει κόκκινο, σαν το αίμα των πρώτων συντρόφων μας.
ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΜΑΣ
Χαράλαμπος Πανταζής
Μέλος Μορφωτικού Γραφείου Φοιτητικού Τμήματος ΕΔΟΝ
Ψάξ’ το περισσότερο…
- Ιστοσελίδα ΕΔΟΝ (www.edon.org.cy): Τομέας «Η δική μας Αντίληψη» ►«Ιστορία»
- Ιστοσελίδα ΑΚΕΛ: www.akel.org.cy/?page_id=410
- ΒΙΒΛΙΟ: Μιχαήλ Μιχάλης, «Εν ψυχρώ εκτελέσεις στελεχών της Αριστεράς, Η επίθεση του Γρίβα εναντίον της Αριστεράς στην περίοδο της δράσης της ΕΟΚΑ 1955-59», έκδοση «Εφημερίδα Γνώμη», 2012
*Δημοσιεύτηκε στη "Νεολαία", στο τεύχος Ιανουαρίου 2015
