Το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, βρήκε τον κυπριακό λαό να αναμένει ότι οι Βρετανοί – μαζί με τους οποίους είχαν λίγο πριν παλέψει ενάντια στο χιτλεροφασισμό – θα αποφάσιζαν να εγκαταλείψουν το νησί και να αφήσουν τους Κύπριους να αποφασίσουν για τη μοίρα τους.
Οι αποικιοκράτες όμως είχαν άλλα σχέδια για την Κύπρο και φρόντισαν άμεσα να δείξουν τις πραγματικές τους προθέσεις. Χαρακτηριστικές ενέργειες του αποικιοκρατικού καθεστώτος ήταν η απόλυση της προοδευτικής ηγεσίας των δασκάλων, η σύλληψη της ηγεσίας της Παγκύπριας Συντεχνιακής Επιτροπής η οποία τέθηκε εκτός νόμου και το αιματοκύλισμα της ειρηνικής διαδήλωσης των Λαϊκών Οργανώσεων του Λευκόνοικου που πραγματοποιήθηκε για την επέτειο της 25ης Μαρτίου.
ΑΚΕΛ: πρωτοπόρα δύναμη στον αντιαποικιακό αγώνα
Το ΑΚΕΛ, επικεφαλής του Λαϊκού Κινήματος, ήταν ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του 1940 η πρωτοπόρα δύναμη στον αντιαποικιακό αγώνα αφού ξεσήκωνε μαζικά το λαό της Κύπρου για να διεκδικήσει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του, που τότε σήμαινε ένωση με την Ελλάδα, χωρίς βέβαια ανταλλάγματα στους ιμπεριαλιστές. Τα συλλαλητήρια της Αριστεράς συγκλόνιζαν το νησί. Μάλιστα πριν ακόμα τελειώσει ο πόλεμος, τον Αύγουστο του 1944 το ΑΚΕΛ είχε κυριολεκτικά συνταράξει την Κύπρο με τις παλλαϊκές κινητοποιήσεις και την παναπεργία της 28ης Αυγούστου 1944, με την ευκαιρία της επίσκεψης του Βρετανού Υπουργού Αποικιών στην Κύπρο.
Το Κόμμα, καθόλη τη διάρκεια της αποικιοκρατίας, προσέδιδε αγωνιστικό αντιαποικιακό περιεχόμενο στους εορτασμούς των εθνικών επετείων. Έτσι και την 25η Μαρτίου του 1945, οι Λαϊκές Οργανώσεις του Λευκόνοικου μετά τη δοξολογία στην εκκλησία του χωριού και την εορταστική τελετή για την εθνική επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης, πορεύθηκαν σε ειρηνική αντιαποικιακή διαδήλωση που θα κατέληγε στο οίκημα τους. Έξω όμως από το οίκημα των Λαϊκών Οργανώσεων, βρίσκονταν οπλισμένοι αστυνομικοί οι οποίοι χωρίς καμιά πρόκληση άνοιξαν πυρ κατά της διαδήλωσης σκοτώνοντας τρία άτομα και τραυματίζοντας άλλους δεκατρείς. Οι μαρτυρίες αποδεικνύουν ότι επρόκειτο για συνειδητή ενέργεια, να διαλυθεί βίαια η διαδήλωση της Αριστεράς. Οι πυροβολισμοί ρίφθηκαν όταν το πλήθος βρισκόταν σε απόσταση δεκαπέντε μόνο μέτρων από τους αστυνομικούς. Δεν ήταν προειδοποιητικοί πυροβολισμοί στον αέρα, αλλά ούτε και εκφοβιστικοί στα πόδια. Έπεσαν όλοι στο ψαχνό. Νεκροί ο Ανδρόνικος Μιχαήλ, ο Ανδρέας Εξηντάρης και ο μαθητής Μιχαλάκης Κουρτέλλας.
Παλλαϊκή κατακραυγή ενάντια στο έγκλημα
Η κατακραυγή για το έγκλημα των αποικιοκρατών ήταν καθολική, παλλαϊκή. Ακόμα και ο Τοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου Λεόντιος απευθύνθηκε με τηλεγράφημα στον Άγγλο κυβερνήτη για να επισημάνει ότι αναμένει το πόρισμα της ανάκρισης για τα αιματηρά γεγονότα. Αξιοσημείωτο ήταν το γεγονός ότι, όταν η αποικιακή αστυνομία προσπάθησε να δικαιολογηθεί υποστηρίζοντας ότι άνοιξε πυρ για να «αποτρέψει συγκρούσεις μεταξύ αριστερών και δεξιών», πήρε καταπελτική απάντηση από τις τοπικές αρχές και όλα τα σωματεία και οργανώσεις του Λευκόνοικου. Σε κοινή ανακοίνωση τους ξεκαθάριζαν ότι ουδεμία σύγκρουση έγινε ή απειλήθηκε και ότι όλες οι εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν ειρηνικά και κατέληγαν πως, οποιαδήποτε άλλη εκδοχή ήταν προσπάθεια να δικαιολογηθεί η εγκληματική ενέργεια της αστυνομίας.
Το αποικιακό καθεστώς προκειμένου να κατευνάσει την οργή του κυπριακού λαού προχώρησε στο διορισμό Ειδικής Ανακριτικής Επιτροπής αποτελούμενη από έναν εκπρόσωπο των Βρετανών και δύο δικαστές, ένα Ε/κ και ένα Τ/κ. Ταυτόχρονα όμως, επέβαλε περιορισμό «εις την δημοσίευσιν ειδήσεων και σχολίων επί των εν λόγω γεγονότων», προκαλώντας την αντίδραση των εκπροσώπων του Τύπου. Δεκαέξι Ε/κ και Τ/κ εκπρόσωποι εφημερίδων του νησιού σε κοινή διακήρυξη τους καταγγέλουν τη λογοκρισία και τον ανελεύθερο περί Τύπου Νόμου και προς ένδειξη διαμαρτυρίας προχωρούν σε αναστολή της έκδοσης των εφημερίδων τους για την 28η του Μάρτη.
Το κουκούλωμα της υπόθεσης
Κατά τη διάρκεια των εργασιών της ανακριτικής επιτροπής, έγινε φανερό ότι καμιά από τις αιτιάσεις της αποικιακής αστυνομίας δεν ευσταθούσε ούτε στο ελάχιστο. Με την ολοκλήρωση των εργασιών της, η Ανακριτική Επιτροπή δήλωσε ότι «επιφυλάττει την έκδοση του πορίσματος της, το οποίον θα υποβάλει προς τον Κυβερνήτην». Πράγματι το πόρισμα υποβλήθηκε στην αποικιακή κυβέρνηση η οποία όμως το κράτησε επτασφράσγιστο μυστικό.
Ουδέποτε όμως οι Βρετανοί διανοήθηκαν να διαψεύσουν τα δημοσιεύματα που έλεγαν ότι το πόρισμα με τις ψήφους των δύο Κυπρίων δικαστών (του Ε/κ Κ. Μελισσά και του Τ/κ Μεχμέτ Ζεκκιά) και τη διαφωνία του προέδρου της ανακριτικής επιτροπής σερ Γκόντουιν Όστιν, επέρριψε εξολοκλήρου την ευθύνη για τους πυροβολισμούς, τους φόνους και τους τραυματισμούς στα αποικιακά όργανα της τάξης.
Τα γεγονότα στο Λευκόνοικο είναι μια τιμημένη σελίδα της αντιαποικιακής απελευθερωτικής πάλης του Λαού μας και της κυπριακής Αριστεράς, ενώ είναι ένα ανεξίτηλο στίγμα για τους Βρετανούς αποικιοκράτες. Η θυσία των τριών λαϊκών αγωνιστών και οι αιματοβαμμένες γαλανόλευκες σημαίες με το αίμα ηρώων της Αριστεράς από τη διαδήλωση της 25ης Μαρτίου 1945, είναι άλλη μια ενδεικτική απάντηση σε όσους κατηγορούν το ΑΚΕΛ για ανθελληνισμό.
ΑΚΕΛ: η μόνη συνεπής αντιαποικιακή, αντιιμπεριαλιστική δύναμη
Οι δολοφονίες στο Λευκόνοικο δεν έγιναν τυχαία. Οι αποικιοκράτες αντιλαμβάνονταν ότι ο κυπριακός λαός θα διεκδικούσε όσα δικαιούνταν: την Ελευθερία του. Γι αυτό και σχεδιασμένα έστειλαν τα πρώτα μηνύματα εκφοβισμού των Κυπρίων και ειδικότερα του ΑΚΕΛ, που ήταν η μόνη συνεπής αντιαποικιακή, αντιιμπεριαλιστική δύναμη στο νησί η οποία κατάφερνε να ενώνει Ε/κ και Τ/κ στον αγώνα για ψωμί και ελευθερία.
Τα γεγονότα που ακολούθησαν απέδειξαν ότι το ΑΚΕΛ ήταν ο πραγματικός εχθρός των αποικιοκρατών, αφού δε δεχόταν να παζαρέψει την αυτοδιάθεση του Λαού μας «στα πλαίσια της ελληνοβρετανικής φιλίας», ούτε συναινούσε στη μετατροπή της Κύπρου σε στρατιωτική βάση των ιμπεριαλιστών. Όμως, όπως λέει ο ποιητής «λογαριάσατε λάθος με το νου σας εμπόροι», γιατί τίποτα δεν μπόρεσε να ανακόψει την απήχηση του ΑΚΕΛ μέσα στο λαό. Τίποτα δεν μπόρεσε να ανακόψει την κλιμάκωση του αντιαποικιακού αγώνα. Τίποτα δεν μπόρεσε και τίποτα δεν μπορεί να σιγήσει τον πόθο του κυπριακού λαού για ελευθερία.
«25 Μαρτίου 1945 - Αιματοκύλισμα στο Λευκόνοικο»
Εφημερίδα «Νεολαία», Τεύχος Μαρτίου 2012
