Αγαπητοί σύντροφοι-συντρόφισσες,
Συναγωνιστές – Συναγωνίστριες,
«Όσοι έπεσαν στο χώρο ετούτο, εγείρονται
Και προχωρούν στην ιστορία, κι ο λαός μαζί τους,
εκεί που σμίγουν φως και χώμα κι όνειρο»
Αυτά έγραφε ο Γιάννης Ρίτσος 5 χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου συμπυκνώνοντας σε λίγες γραμμές το νόημα και τη διαχρονικότητα της.
Είμαστε λοιπόν εδώ όχι μόνο για να τιμήσουμε τους ηρωϊκούς πρωταγωνιστές του Νοέμβρη του 1973, αλλά και για να εξάγουμε συμπεράσματα, να αντλήσουμε διδάγματα για να δυναμώσουμε τους αγώνες του σήμερα.
Θα είμαστε εδώ όσο υπάρχουν και στην Κύπρο δυνάμεις που προσπαθούν να αποϊδεολογικοποιήσουν την εξέγερση και να την φέρουν στα μέτρα τους. Σε όσους, συμπεριλαμβανομένου του ΔΗΣΥ, προσπαθούν να αποκρύψουν τον αντιιμπεριαλιστικό – αντινατοϊκό χαρακτήρα της εξέγερσης και σε όσους προσπαθούν να μας πείσουν ότι το Πολυτεχνείο ξεπήδησε από το πουθενά. Θα είμαστε εδώ όσο υπάρχουν απολογητές της Χούντας και του φασισμού. Θα είμαστε εδώ όσο τα αιτήματα του Νοέμβρη του 73 παραμένουν αδικαίωτα.
Το Πολυτεχνείο υπήρξε το απαύγασμα της αντιδικτατορικής πάλης του ελληνικού λαού. Το όραμα μιας δημοκρατικής και πραγματικά ελεύθερης Ελλάδας, που πρέσβευε η εξέγερση, είχε τις βάσεις του στην Εθνική Αντίσταση της δεκαετίας του ’40 αλλά και στους πολιτικούς, κοινωνικούς αγώνες των δεκαετιών ’50 και ’60. Όπως ακριβώς το καθεστώς των Συνταγματαρχών είχε τις ρίζες του στην πολιτική κατάσταση των δεκαετιών ’50 και ’60, με τον αντικομμουνισμό, τη δουλοπρέπεια στους Αμερικανονατοϊκούς αλλά και την ανενόχλητη δράση φασιστικών παρακρατικών ομάδων.
Το καθεστώς τρόμου και φόβου που επέβαλε η δικτατορία από την πρώτη μέρα έδειξε τα μαύρα χρόνια που περίμεναν τον ελληνικό λαό. Από τις πρώτες μέρες χιλιάδες αγωνιστές, κομμουνιστές και άλλοι δημοκρατικοί, προοδευτικοί άνθρωποι οδηγήθηκαν στις φυλακές ή στην εξορία. Ο τύπος φιμώνεται, οι πολιτιστικές δημιουργίες περνούν από κόσκινο και εφαρμόζεται εκτεταμένη λογοκρισία. Παντού επικρατεί στρατοκρατία και παρακολουθήσεις. Το «οικονομικό θαύμα» της Χούντας που αναμασούν οι ομογάλακτοι απολογητές της, ήταν θαύμα μόνο για την πλουτοκρατία και τους εφοπλιστές. Μέσα σε 6 χρόνια από το 1967-1973 ο εμπορικός στόλος ελληνικής ιδιοκτησίας διπλασιάστηκε, αλλά ως δια μαγείας τα έσοδα του κράτους από την φορολόγια των εφοπλιστών μειώθηκαν κατά 60%. Την ίδια ώρα που οι εφοπλιστές φοροαπαλλάσονταν και τα καθαρά κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων αυξάνονταν 311% μέσα σε 6 χρόνια, οι εργαζόμενοι έβλεπαν την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται ενώ τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα τετραπλασιάστηκαν. Ο ελληνικός λαός, οδηγείται στη φτώχεια και την εξαθλίωση, ενώ τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται. Η Χούντα έδινε την εντύπωση ότι ήταν πανίσχυρη. Όσο και αν προσπαθούν βέβαια κάποιοι να μας πείσουν ότι ο ελληνικός λαός δέχτηκε αδιαμαρτύρητα τη δικτατορία η πραγματικότητα είναι άλλη. Πέραν των συνεχών συλλήψεων αντικαθεστωτικών και την αύξηση των πολιτικών κρατουμένων, δημιουργήθηκαν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά το πραξικόπημα περαν των 30 αντιδικτατορικών οργανώσεων. Σημαντικό ρόλο στην κατεύθυνση της αντιδικτατορικής πάλης διαδραμάτισε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, που παρ’ όλο που βρισκόταν στην παρανομία προχώρησε σε ανασύνταξη των παράνομων οργανώσεων του, καθώς και στη δημιουργία της Κομμουνιστής Νεολαίας Ελλάδος το 1968. Το δε ραδιόφωνο του κόμματος «Φωνή της Αλήθειας» αναμετάδιδε διαρκώς και έδινε πολιτική κατεύθυνση πρίν και κατα τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Από τα τέλη του 1972 το χουντικό καθεστώς μπαίνει σε κρίση. Γνωστοποιούνται σειρά σκανδάλων μεταξύ των οποίων συμβάσεις με ξένα μονοπώλια καθώς και διαφαινόμενα σκάνδαλα όπως αυτό της οικοδόμησης του Ναού του Σωτήρος Χριστού, ο οποίος κόστισε στους φορολογούμενους πέραν των 400 εκ. δραχμών. Ο ναός δεν ανεγέρθηκε ποτέ. Την ίδια περίοδο αυξάνεται η λαϊκή δυσαρέσκεια για την επέλαση της ακρίβειας και τις επιθετικές ενέργειες των Αμερικανών διεθνώς. Δημιουργείται έτσι μια κατάσταση ανάτασης του λαού. Το 1973 η κρίση του καθεστώτος γίνεται ακόμη πιο εμφανής. Οι κοινωνικοί συνδικαλιστικοί αγώνες αποκτούν όλο και περισσότερο πολιτικό αντιδικτατορικό χαρακτήρα. Ξεσπούν απεργίες των εργαζομένων στις πόλεις, κινητοποιούνται οι αγρότες, δραστηριοποιούνται οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι βιοτέχνες, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, επιστήμονες, μαθητές, φοιτητές. Έχουμε δηλαδή μια γενική άνοδο του λαϊκού κινήματος στην οποία τα συνδικαλιστικά αιτήματα όλο και περισσότερο πολιτικοποιούνται. Την ίδια πορεία ακολουθεί και το Φοιτητικό κίνημα. Ήδη από το 1972 μπαίνει επιτακτικά το αίτημα για φοιτητικό συνδικαλισμό και για ελεύθερες, δημοκρατικές εκλογές για τους φοιτητικούς συλλόγους, που διορίζονταν από την Χούντα. Με πρωτοβουλία της ΚΝΕ ιδρύεται η αντι-ΕΦΕΕ για να συντονίσει και να συνενώσει σε ενιαία κατεύθυνση την αντιδικτατορική πάλη των φοιτητών.
Οι ζυμώσεις που αναπτύχθηκαν εντός του Πολυτεχνείου και η δράση των κομμουνιστών όλο το προηγούμενο διάστημα επέδρασαν καταλυτικά ώστε να επικρατήσουν πολιτικά, αντιδικτατορικά και αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα. Τα συνθήματα «Έξω το ΝΑΤΟ», «Εξω οι ΗΠΑ» που αναγράφονταν στην πύλη του Πολυτεχνείου είναι ενδεικτικά. Διάχυτα ήταν επίσης και τα μηνύματα διεθνιστικής αλληλεγγύης προς τους αγωνιζόμενους λαούς του κόσμου.
Οι Χουντικοί γνώριζαν καλά ότι η νεολαία και ειδικά το φοιτητικό κίνημα ήταν οι εν δυνάμει νεκροθάφτες της δικτατορίας. Προσπάθησαν με κάθε τρόπο να αποβάλουν από τη νεολαία κάθε ριζοσπαστικό χαρακτηριστικό, κάθε διάθεση για αμφισβήτηση και αγωνιστική στάση ζωής. Προσπάθειες που καθόλου τυχαία καταβάλλει σήμερα το σύστημα και η αστική τάξη για να ωθήσει τη νεολαία στην απολιτικοποίηση και στον ωχαδερφισμό. Η Χούντα λοιπόν με τη βοήθεια και την πείρα από τις αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες εφάρμοσε νέες μεθόδους στην προσπάθεια εξουδετέρωσης της νεολαίας. Είναι πλέον γνωστές κάποιες από τις μεθόδους που επιστράτευσε το καθεστώς στην προσπάθεια του αυτή όπως για παράδειγμα το ποδόσφαιρο και η πορνογραφία. Πέραν από τις σύγχρονες μεθόδους οι Χουντικοί εφάρμοσαν και τις παλιές δοκιμασμένες πρακτικές. Προχώρησαν στην ανασύνταξη του «Σώματος Ελλήνων Αλκίμων», μιας εθνικιστικής οργάνωσης που δρούσε από την δεκαετία του 1920. Μέσω της οργάνωσης αυτής το καθεστώς προσπαθούσε να σπρώξει τους νέους στο χαφιεδισμό, την ασυδοσία, τη δουλοπρέπεια. Δυστυχώς υπήρξαν και Κύπριοι φοιτητές που συμμετείχαν σε φιλοχουντικές οργανώσεις. Είναι γνωστή η ταύτιση του δευτεροβάθμιου οργάνου των Κύπριων φοιτητών, ΟΕΦΕΚ με τη Χούντα, που οδήγησε το 1973 τους δημοκρατικούς φοιτητές να ιδρύσουν την ΠΟΦΝΕ. Παρόλα αυτά η πλειοψηφία της νεολαίας, απέδειξε μέσα από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, ότι δεν συμβιβάστηκε αλλά μπήκε μπροστάρης στον αγώνα του λαού για ελευθερία, δημοκρατία και λαϊκή κυριαρχία.
Συναγωνιστές – Συναγωνίστριες,
Μέσα σε συνθήκες κατάργησης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, με ένα όργιο φυλακίσεων, εξορίας κομμουνιστών και προοδευτικών ανθρώπων. Με τα γνωστά βασανιστήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ στην οδό Μπουμπουλίνας. Σε ένα περιβάλλον όπου ο τύπος φιμώθηκε, τα σωματεία και οι σύλλογοι διαλύθηκαν, η ακρίβεια σάρωνε και οι παρακολουθήσεις έδιναν και έπαιρναν, η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν μπορούσε να ήταν και δεν ήταν αυθόρμητη. Εξέφραζε τη συσσωρευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια που είχε τις πρώτες εκλάμψεις τον Φεβρουάριο του 1973 με την κατάληψη της Νομικής. Μέσα σε λίγους μήνες και ειδικότερα τον Νοέμβρη ο διαρκής αγώνας των φοιτητών για δημοκρατικές και αδιάβλητες εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους συμπαρασύρει ολόκληρο το λαό σε μια άνευ προηγούμενου λαϊκή κινητοποίηση. Τα συνδικαλιστικά αιτήματα διανθίζονται με τα αντϊιμπεριαλιστικά, αντιφασιστικά αίτηματα, τα αιτήματα για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, τα αιτήματα για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. Δημιουργούνται επιτροπές, ετοιμάζονται προκηρύξεις, ενεργοποιείται ο γνωστός ραδιοσταθμός «των ελεύθερων αγωνιζομένων φοιτητών»
Την Παρασκευή 17 Νοεμβρίου η πάλη του Πολυτεχνείου αποκτά νέα χαρακτηριστικά. Οι συνελεύσεις των σπουδαστών και εργατών απαιτούν τον έλεγχο και το συντονισμό κάθε ενέργειας.
Έρχονται αντιπροσωπείες από επαγγελματικούς συλλόγους, εργατικά σωματεία, αντιπρόσωποι από σχολές, σχολεία, απλοί άνθρωποι. Στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα οι φοιτητές έχουν καταλάβει τις εκεί Πολυτεχνικές Σχολές.
Στην Αθήνα έχουν αποκλειστεί όλοι οι δρόμοι προς το Πολυτεχνείο, διαδηλώσεις γίνονται παντού. Χιλιάδες λαού βροντοφωνάζουν κατά της δικτατορίας και των Αμερικάνων.
Λίγο μετά τα μεσάνυχτα τα πρώτα τανκς κάνουν την εμφάνιση τους. Σε λίγο θα πλημμυρίσουν την Αθήνα, ώσπου στις 1.00 π.μ. θα φτάσουν έξω από το πολυτεχνείο. «Είμαστε αδέλφια». «Στρατός Λαός μαζί». Αυτά τα συνθήματα υποδέχονται τα τανκς. Ο ραδιοφωνικός σταθμός μεταδίδει τον Εθνικό Υμνο, κάνει έκκληση στους φαντάρους να μην χτυπήσουν.
2.30 π.μ. Τα μεγάφωνα της πόλης σωπαίνουν. Κοντά στις 3π.μ. δύο τανκς ορμούν στο Πολυτεχνείο. Το ένα οπισθοχωρεί. Το άλλο ρίχνει την Κεντρική Πύλη, τσακίζει όσους βρίσκονται πίσω στην πόρτα ή είναι σκαρφαλωμένοι στα κάγκελά της. Οι φοιτητές υποχωρούν τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο. Καθώς βγαίνουν από τις πόρτες, αστυνομικοί και τραμπούκοι παρακρατικοί τους χτυπούν λυσσασμένα, πυροβολούν, πέφτουν πολλοί νεκροί. Οι κλούβες της αστυνομίας γεμίζουν.
-----
Αυτή είναι η ιστορικά καταγεγραμμένη αλήθεια. Αλήθεια που γράφτηκε με αίμα. Και η ιστορία που γράφεται με αίμα δεν ξεγράφεται με βρώμικο μελάνι. Δεν ξεγράφεται όσο ψέμα και να ρίξουν σήμερα οι αμετανόητοι φασίστες, νοσταλγοί της Χούντας ότι δήθεν δεν υπήρξαν νεκροί στο Πολυτεχνείο. Στην ύβρη απέναντι στην ιστορική αλήθεια απαντούν οι νεκροί της εξέγερσης.
Μιχάλης Μυρογιάννης 20 χρονών, Διομήδης Κομνηνός 17 χρονών, Τορίλ Μαργκέθ, 22 χρονών, Βασίλης Φάμελλος 26 χρονών, Γιώργος Σαμούρης, 22 χρονών, Δημήτρης Κυριακόπουλος 35 χρονών, Σπύρος Μαρίνος, 31 χρονών, Νικόλαος Μαρκουλής, 24 χρονών, Στυλιανός Καραγιώργης, 19 χρονών, Μάρκος Καραμανής, 23 χρονών, Αλέξανδρος Σπαρτίδης, 16 χρονών, Αλέξανδρος Βασίλης Καράκας, 43 χρονών, Ανδρέας Κούμπος, 63 χρονών.
Τόσο οι νεκροί όσο και άλλες ανατριχιαστικές μαρτυρίες για τη μανία των Χουντικών αξιωματικών καταγράφονται στο πόρισμα Τσεβά.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν σήμανε το τέλος της δικτατορίας. Αποτέλεσε όμως την αρχή του τέλους της. Το καθεστώς κατάφερε να επιβιώσει καθώς τον Παπαδόπουλο διαδέχτηκε ο Ιωαννίδης. Η Χούντα κατέρρευσε υπό το βάρος του εγκλήματος κατά της Κύπρου. Το δίδυμο έγκλημα ήταν η τελευταία πράξη του φασιστικού έργου. 50 χρόνια μετά ο τόπος μας συνεχίζει να βιώνει τα αποτελέσματα του πραξικοπήματος της Χούντας και της ΕΟΚΑ Β’ και της Τούρκικης Εισβολής. Εμείς εδώ στην Κύπρο γνωρίζουμε πολύ καλά το έργο της Χούντας και του φασισμού. Δεν δικαιούμαστε όμως να επαναπαυτούμε επειδή το έγκλημα σε βάρος της Κύπρου παραμένει ατιμώρητο. Η δικαίωση του λαού μας θα έρθει μέσα από την απελευθέρωση και επανένωση. Ο κίνδυνος για οριστική διχοτόμηση είναι πιο ορατός από ποτέ, έχουμε χρέος όμως να μην συμβιβαστούμε, να συνεχίσουμε τον αγώνα για να αποσείσουμε τα τετελεσμένα. Να συνεχίσουμε τον αγώνα για να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις απο εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά, για λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως περιγράφεται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Συναγωνιστές-Συναγωνίστριες
Με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου οφείλουμε να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας αν τα μηνύματα της εξέγερσης αποτελούν μέρος μιας άλλης εποχής που έχει παρέλθει. Αν τα αιτήματα των φοιτητών του ’73 δικαιώθηκαν.
Σε μια περίοδο που η ακρίβεια σαρώνει, που η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων μειώνεται και τα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων αυξάνονται, που εργασιακά δικαιώματα όπως ο 13ος μισθός, το οκτάωρο, οι πληρωμένες άδειες και υπερωρίες καταπατούνται, που το δικαίωμα στη στέγη αποτελεί άπιαστο όνειρο για χιλιάδες νέους και νέες, που το δικαίωμα στο συνδικαλισμό και στην απεργία ακόμα και σήμερα, το 2024, αμφισβητείται, με κόστος μάλιστα τη σωματική ακεραιότητα των απεργών. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν. Είναι το αίτημα για ΨΩΜΙ παρωχημένο;
Σε μια περίοδο που δεκάδες παιδιά δολοφονούνται κάθε μέρα από το κράτος-δολοφόνο του Ισραήλ στη Γάζα, στη Δυτική Όχθη, στο Λίβανο, που εκατοντάδες έφηβοι Παλαιστίνιοι κρατούνται, χωρίς δίκη, στις φυλακές. Σε μια περίοδο που η ανθρωπότητα παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος με τις ευλογίες των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, μπορεί να μετατραπεί σε γενικευμένο πόλεμο. Σε μια περίοδο που τα μονοπώλια νέμονται τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και τη φτηνή εργατική δύναμη στην Αφρική και στην Ασία, την ίδια ώρα που τα λαϊκά στρώματα, λιμοκτονούν στοιβαγμένοι στις παραγκουπόλεις, που όποιος λαός σηκώνει κεφάλι εκλέγοντας προοδευτικές κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική, αντιμετωπίζεται με κυρώσεις, εμπορικούς αποκλεισμούς και πραξικοπήματα καθοδηγούμενα από τις ΗΠΑ. Σε μια περίοδο που στην ημικατεχόμενη Κύπρο η κυβέρνηση δια στόματος του ΠτΔ, θέλει να δώσει γη και ύδωρ στους Αμερικανούς. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν. Είναι τα αντιιμπεριαλιστικά, αντινατοϊκά συνθήματα και το αίτημα για ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ παρωχημένα;
Στον κόσμο που η παιδεία αποτελεί προνόμιο αντί καθολικό δικαίωμα. Που στόχος δεν είναι η ολόπλευρη μόρφωση και η ανάπτυξη του χαρακτήρα των παιδιών, αλλά η εξειδίκευση και η διασύνδεση της παιδείας με την αγορά. Που η επιτομή της εκπαιδευτικής πολιτικής είναι ο αυταρχισμός και η αποσπασματική ανάγνωση κοινωνικών φαινομένων. Που στα πανεπιστήμια τα προγράμματα σπουδών είναι κομμένα και ραμμένα στα μέτρα της αγοράς, και η δημόσια, δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση μπαίνει συνεχώς στο περιθώριο. Στον κόσμο που ο φασισμός και η ακροδεξιά σηκώνουν κεφάλι και αναρριχόνται στην εξουσία, σε σειρά χωρών της Ευρώπης. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν είναι το σύνθημα ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ και το αίτημα για ΠΑΙΔΕΙΑ παρωχημένα;
Στις μέρες μας, που η πολιτεία ξοφλά το χρέος προς τους πρωταγωνιστές της εξέγερσης με μια ανακοίνωση, αποστεωμένη χωρίς καμιά ουσία στη σημερινή πραγματικότητα, με επετειακή-μουσειακή αναπαραγωγή των γεγονότων, εμείς απαντάμε ότι το Πολυτεχνείο ΖΕΙ. Γιατί σήμερα η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι οι αγώνες των φοιτητών για δημόσια και πραγματικά δωρέαν τριτοβάθμια εκπαίδευση, είναι οι αγώνες των μαθητών ενάντια στον αυταρχισμο, για σχολείο που θα μορφώνει και δεν θα εξοντώνει. Η εξεγερση του Πολυτεχνείου είναι η απεργία των εργαζομένων στο σκυρόδεμα, απέναντι στην επαίσχυντη στάση της εργοδοσίας, είναι οι αγώνες των εργαζομένων για εργασιακά δικαιώματα, για τιμαριθμική αναπροσαρμογή για όλους, για δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι ο αγώνας ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επιβούλες που σπέρνουν όλεθρο, θάνατο και προσφυγιά, είναι ο αγώνας για να μην μετατραπεί η Κύπρος σε αβύθιστο αεροπλανοφόρο των νατοϊκών. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι ο αγώνας μαζί με τον Παλαιστινιακό λαό που παλεύει για ζωή και λευτεριά, είναι ο αγώνας του λαού μας για να αρθούν τα διχοτομικά τετελεσμένα, για Κύπρο επανενωμένη, ομοσπονδιακή, κοινή πατρίδα ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι ο αγώνας ενάντια στον ιμπεριαλισμό και το φασισμό. Είναι ο αγώνας για προοδο, ειρήνη και κοινωνική δικαιοσύνη.
ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟ ΝΟΕΜΒΡΗ ΤΟΥ 73
ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΜΑΣ ΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΑ
