Σε μια εποχή που η ανάγκη για βιώσιμες λύσεις είναι πιο έντονη από ποτέ, η επιστημονική έρευνα προσφέρει διεξόδους σε μείζονα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη έρευνα που αφορά την οξείδωση του πολυστυρενίου, ενός από τα πιο διαδεδομένα πλαστικά στον πλανήτη, σε βενζοϊκό οξύ. Αυτή η ανακάλυψη αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς η επιστήμη μπορεί να συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων.
Το πολυστυρένιο, αν και πολύ χρήσιμο σε καθημερινές εφαρμογές όπως η συσκευασία και η μόνωση, είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στη διάσπαση και προκαλεί σοβαρά προβλήματα όταν καταλήγει στα απορρίμματα. Η δυσκολία στην ανακύκλωση του πολυστυρενίου το καθιστά έναν από τους κύριους ρυπαντές του περιβάλλοντος, ειδικά στις θάλασσες και τα οικοσυστήματα. Γι' αυτόν τον λόγο, η έρευνα για την οξείδωση του σε βενζοϊκό οξύ προσφέρει μια καινοτόμα λύση που μπορεί να μετατρέψει αυτό το πρόβλημα σε ευκαιρία.
Οι μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν, που στηρίζονται κυρίως σε αερόβιες φωτοχημικές μεθόδους, και έχουν οδηγήσει επιτυχώς στην παραγωγή βενζοϊκού οξέος, το οποίο έχει πολλές χρήσιμες εφαρμογές στη χημική βιομηχανία. Το βενζοϊκό οξύ χρησιμοποιείται ως συντηρητικό τροφίμων, ενώ αποτελεί πρώτη ύλη για τη σύνθεση φαρμάκων και σε άλλα προϊόντα όπως αρώματα και περιβαλλοντικά ασφαλή εντομοκτόνα. Επομένως, η δυνατότητα να παραχθεί ένα τόσο χρήσιμο προϊόν από τα πλαστικά απορρίμματα αποτελεί μια εξαιρετική πρόοδο που μπορεί να μειώσει το περιβαλλοντικό φορτίο και να προωθήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επιπλέον, αλλάζει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ανακύκλωση, καθώς αντί να παρασκευαστεί ένα νέο πλαστικό χαμηλότερης ποιότητας από το προηγούμενο, χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή χρήσιμων προϊόντων ανώτερης ποιότητας.
Πέρα όμως από τα άμεσα πρακτικά οφέλη, αυτή η έρευνα αποτελεί επίσης παράδειγμα του πώς η καινοτομία μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους για την ανακύκλωση και τη χρήση υλικών που θεωρούνται πλέον αδρανή και άχρηστα. Η μετατροπή ενός πλαστικού απορρίμματος σε ένα χρήσιμο χημικό προϊόν αλλάζει τη νοοτροπία μας σχετικά με το πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τα απορρίμματα και μας καλεί να επανεξετάσουμε τον ρόλο της βασικής επιστήμης στην κοινωνία. Η δυνατότητα να δημιουργηθούν βιώσιμες λύσεις σε τόσο καθημερινά ζητήματα δείχνει τη δύναμη της έρευνας να βελτιώνει τη ζωή μας, είτε άμεσα, είτε μακροπρόθεσμα.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι αυτού του είδους η έρευνα προσφέρει πολλαπλά οφέλη όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα.
Τέτοιες καινοτομίες ενισχύουν την κυκλική οικονομία, όπου τα απορρίμματα επανεντάσσονται στην παραγωγική διαδικασία, αντί να καταλήγουν στις χωματερές ή στους ωκεανούς.
Η χρηματοδότηση τέτοιων ερευνών είναι κρίσιμη, διότι επιτρέπει την ανάπτυξη τεχνολογιών που μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής και να προωθήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ωστόσο, σε έναν κόσμο που συχνά εστιάζει στους ανταγωνισμούς και τις πολιτικές αντιπαραθέσεις, η έρευνα αυτή συχνά μένει στη σκιά. Οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί δαπανούν τεράστια ποσά σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς και οικονομικούς ανταγωνισμούς, ενώ η επιστήμη που μπορεί να οδηγήσει σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής για όλο τον κόσμο και προστασία του περιβάλλοντος παραμένει υποχρηματοδοτούμενη.
Η εκπαίδευση και η επιστήμη είναι τα βασικά εργαλεία που έχουμε για να προετοιμάσουμε τις μελλοντικές γενιές να αντιμετωπίσουν τις περιβαλλοντικές προκλήσεις που έρχονται. Όταν επενδύουμε στην παιδεία, καλλιεργούμε τη γνώση και τη σκέψη, δημιουργώντας άτομα που είναι σε θέση να καινοτομήσουν και να εφαρμόσουν τις νέες επιστημονικές ανακαλύψεις για το καλό της κοινωνίας. Η παιδεία, η οποία θα συνδέεται άμεσα με την έρευνα, θα εξασφαλίσει ότι οι νέες γενιές θα έχουν τα εφόδια να συνεχίσουν το έργο των σημερινών επιστημόνων και να τον αναβαθμίσουν.
Εν τέλει τα πάντα είναι θέμα προτεραιοτήτων, θέλουμε ένα κόσμο όπου όλα τα άτομα θα έχουν την ευκαιρία προσωπικής ανάπτυξης, ή ένα κόσμο που θα εστιάζει στα οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων βιομηχανιών. Μια κοινωνία που προχώρα μέσω του αθέμιτου ανταγωνισμού και της επιβολής των ατομικών και ολιγαρχικών συμφερόντων ή μια κοινωνία που έχει στο επίκεντρο τον άνθρωπο τη συνεργασία και την πολυφωνία για το καλό των πολλών.
Κώστας Κωνσταντίνου
Δρ. Οργανικής Χημείας
